Welsh Journals

YR HANESYDD CENADAWL, RHIF. XVIII.—MEHEFIN, 1831. CYMDEITIIAS GENADAWL LLUNDAIN. Madagascaii. Rhanau o Lythyr oddiwrth M>\ Edward Bukcr, Argraffydd, at y Cofiadur Car- trcfol; dyddìcdig Tananarivo, Gorphcnaf 1, 1830. Anwyl a Phaiích. Syr, Gan í'y mod yn gwybod pa mòr agos at eich nieddwl chwi yw pob dygwyddiad a berthyn i'n hachos cyffredin, ac achos y Gwaredwr yn y lle hwn, nid oeddwn yn fbddlawn i ollwng y cyrlasdra pre- senol i íyned heibio heh ysgrifenu yn fyr atoch. Cymmeraf yn ganiatâol eich bod yn clywed, o bryd i bryd, am y pethàu mwyaf hynod a berthynant i'r fenadaeth: ond y mae rhyw bethau ychain yn dyfod dan fy sylw union» gyrchol 1, a allant eich hysbysu yn mhellach am agwedd bresenol pethau yn y wlad hon. Y Sylw a wnair o'r Tcstamcnt Ncwydd. Mae y Testament Newydd yn ymdaenu yn gyflym trwy holl ardal Imerina drwy gyfrwng yr ysgolion; mae hyd yn nod wedi cyrhaedd glànau y môr mewn amryw gyfeiriadau, trwy yr amgylchiad 0 fod amryw o'n hen ysgolheigion gynt wedi cael eu gosod yn y mànau hyny ar wasanaeth y llywodraeth. Mae amryw amgylchiadau wedi cìyfod i fy ngwybodaeth I, sydd yn profi y gwres- owgrwydd a'r ysbryd o ymofÿniad â pha rai y darllenir ef: rai gweithiau yn llawn cymmaint â'r awydd a'r gwresawgrwydd â pha rai yr ymofynir amdano y tro cyntaf. Er pan y daeth allan o'r wasg. mae dau o'm hargraffyddion 1 wedi dechreu ei ddarllen, ac yn gweddi'o yn eu teuluoedd; a phob un yn dwyn gwraig a chwaer i'r capel. Mae rhai yn cwyno, eu bod mewn rhai mànau o hóno, yn deall y gciriau yn burion, ond nas gallant ddyfod at y meddwL Mae ychydig o'r rhai hyn, er ys wythnosau yn ol, yn dyfod o honynt eu hunain bob nos i ddarllen i ni, aç i gael agoriad ar air Duw. Mae rhai mànau o'r Y"sgrythyr, o ran y meddwl llyìhyrcnawl, yn neillduol o anhawdd i l'ala'gasiad; o herwydd ei annwybod- aeth o'r Ysgrythyr 'yn gyffredinol, ac hefyd o herwydd gwahaniaeth arferion, &c. Ond hyd yn nod y mànau hyn, mae yr addysg sydd ynddynt yn aml yn eglur iddynt, er mai tywyll y medrant amgyffred y meddwl llythyrenol. Mae rhai mànau eraill yn nodedig o arwyddlawn, o herwydd cyd-dara\viad arferion, ac agwedd cymdeithas yma. Fel hyn mae Malagasiad yn y fàn yn deall dammeg y talentau yn Matthew xxv.; o herwydd mae yn arferiad yma, i'r meistr wrth fyned oddi cartref, roddi swm o arian yn ngofal ei gaethion, a'u ffofyn yn ol" pan ddychwelont gyda ìôg. EellyhefydGalat. iv. 10. "Cadw yr ydych ddiwrnodau a misoGdd,"_&c., ar ol i fachgen ddarllen y geiriau i mi, dywedodd " Mae hyn yn condemnio y bobl yma, y rhai sydd yn lladd eu plant o her'wydd bod y dydd neu y mis y ganwyd hwynt yn aflwyddiannus; ac eraill sydd yn peidio gwneyd rhyw bethau ar amserau afiwyddiannus." Mewn aneirif o fànau, mae ysgrythyrau sydd yn cyfeirio at, ac yn condemnio eilun-âddoliaeth, coel-gyfaredd, &c, yn dyfod yn rymus iawn at amgyffrediadau y Malagasiaid. Mae hyn yn dangos doethineb Duw yn gadael y fath ysgrythyrau ar gof a chadw hyd oni chasgler cyflawnder y cenedloedd i mewn. Mae yn dda iawn genyf fi yn aml, glywed sylwadau f'el hyn sydd yn egluro yr ysgrythyrau, a'r rhai sydd yn dangos Jlawer o fyfyrdod ar yr addysg a dder- byniwyd trwy y weinidogaeth a darllen- iad v gair. S"