Welsh Journals

YR HAUL. Rhif. 133. GORPHENHAF, 1846. Cyf. XI. GWEINIDOGAETH EFENGYL YN ANNIBYNÖÎi AR WEINI- DOGAETH RHAGLUNIAETH. ODDiAReîn gosodiadau ar y matter hwn yu ein llythyr blaenorol, y mae yn amlwg nad ystyriwn Ragluniaeth ond rhan o Reolaeth, nac Efengyl ond rhan o Lywodraeth; un yn sylfaenedig ar achosiaeth, a'r lla.ll ar wirfoddoliant; y ddwy hyn nis gallant lai na bod yn aunibynol, yn gystal yn eu dygiad ym mlaen ag yn eu cyfansoddiad, yn eu trefn- iadau ag yn eu hamcanion. Ni éllir cymhwyso achosiaeth byth at wirfoddoliant, na gwirfoddoliant byth at achosiaeth, heb i achosiaeth beidio a bod yn achosiaeth mwy, a gwirfoddoliant beidio a bod yn wir- foddoliant mwy. Y mae yn wir nad ydym yn alluog, gan mor gymhleth- edig ydynt y ddwy—gan morlliosog ae amrywiol ydynt weithrediadau y ddwy, i weled annibynoldeb pob nn yn cael ei gadw yn ei holl gys- sylltiüdau, nac hyd yn nod i weled ond nifer fechan o honynt mewn cydmariaeth mewn un dull ; ond gallwn resymmu a priori, oddiar natur y ddwy, oddiar y diben sjdd i'wattebgan y ddwy, ac oddiaf yr hyn yr ydym yn gallu ei weffed o weithrediadau y ddwy, éu blbdŵl, pa mor ddyrua b^nnag, a pba mor gymhlethöl bynnag, yn hollol a«i- bynol. T cyfryw anhawsder ag j^ ydym wedi ei grybwyll, «'r çý- mhlethiad yr ydym wedi eidÿangos, a bair i ddynion yn fynych gam- gymmeryd y naill am ÿ llall, ac i dybio mai yr un gorcnwyl a'r un diben sydd i'r ddwytf «eu o leiaf dybio eu bod yn gymhwys i atteb dibenion eu gilydi;<ac felly i gyf- eiliorni o'r ffordd, i íettya meddyliau annheilwng am nodwedd Duw a'o. dyledswyddaueu hunain, a thybied. na fedd y nailì drefn sefydledig i'w gweinyddu, na'r llall reol ddiwyrni i'w dilyn; ^wirionedd yr hyn a ddangosasoojjfcjo'r blaen drwy ffeith- iau profej^,'' Nid yw o bwys pa 'un a oes gaofDduw drefn yn amgen na'i éwyllys ai peidio, digon i ni y ffaith, gaíí nad o ba le y tardd, nac ar ba beth y mae yn syîfaenedig. Y maê* yn wir fod amgylchîadau y byd, .ffodion ac anffodion bywyd, newidiad a dyraniad sefyllfaoedd, codiad a gostyngiad personau, dros ba rai na fedd dynion fel persohau unigol ond ail i ddim llywodraeth, yn iẅrych yn y cyfanswm fel pethau yn 'perthyu yn gyfangwbl i Reol- aéth—fel pethau yn cael eu dwyn ym mlaen yn hollol gan weinydd- iaeth uwchddynol, gan nad pa mor afreolaidd ac anghyfartal y gall- ant ymddangos ; etto, wrth edrych gydag ychydig bwyll ar y rhannau a gyfansoddant y cyfanswm ar wa- han, a'u profi wrthynt eu hunain, cawn eu gweled ar unwaith yn eu