Welsh Journals

YR HAUL. Rhif. 99. MEDI, 1843. Cyp. VIII. EGLWYS WLADWRIAETHOL. Gan nad beth ydyw yr achos o'r digofaint a ddangosir yn erhyn Eg- lwys Loegr, y mae yn fawr iawn, ac y mae nifer liosog o grefyddolion yn y deyrnas hon a'a bryd ar ei dad- ymchwelyd, a'i dileu fel sefydliad crefyddoí oddiar wyneb y ddaear. Bu Ymncillduwyr, am flynyddoedd lawer wedi i Ymneillduaeth ddech- reu, yn foneddigaidd iawn, ac yn dirion iawn wrth yr Eglwys ; ond yn y dyddiau presennol, y mae rhyw yspryd chwerw wedi eu meddiannu, ac y mae hi yn nod parhaus i'w saethau. Y mae yn rhyfedd bod ymdrechiadau ei Phreladiaid a*i Gweinidogion ym mhlaid y Diwyg- iad yn y deyrnashon wedi ei anghofìo mor Uwyr 1 Y mae yn rhyfedd bod duwioldeb a dioddefaint ardderchog lu. ei Merthyron wedi myned mor llwyr dros olwg! Ac y mae yn rhyfedd bod ei llafur presennol ym mblaid ymledaniud yr Ysgrythyr Lân, pregethiad y Ffydd Gristion- ' eg°l> ynghyd â lliosogrwydd ei Sef- • ydliadau crefyddol a dyngarol, wedi myned mor ddisylw gan ei gelynion! Ond dyma fel y mae ar hyn o bryd; ac yn wyneb y dadwrdd a wneir o bwlpudau ac o'r argraphwasg yn erbyn yr Eglwys, a chan fod ei Gweinidogion yn ymgadw o fewn cylch eu gweinidogaeth, yn hytrach na throi i'r maes fel ymladdwyr a 21 dadleuwyr, ac felly llychwino eu cymmeriadau gweinidogaethol; y mae, nid yn unig y werin, ond am- ryw o aelodau lleygol yr Eglwys, wedi meddwl nad oes nemmawr i'w ddywedyd drosti, amgen y deuid allan i'r maes, yn neillduol ar am- serau o'r fath ag ydynt y rhai pre- sennol. Y mae yn ddadl fawr yr awr hon rhwng enwadau crefyddoi yn y Dywysogaeth ynghylch natur Eglwys; ac nid ydyw y dull o'i dwyn ym mlaen yn rhoddi nem- mawr glod i un o'r pleidiau, oblegid yr ysprycl sarrug, coegynaidd, a rhagfarnllyd a ddangosir. Ac yn wyneb amrywiol amgylchiadau a allesid eu henwi, y mae galwad uchel am i ryw beth gael ei ddywedyd dros ac ym mhlaid yr Eglwys ; o herwydd, drwy barhau mewn dis- tawrwyddj nid yn unig gwneir cam â'r gwirionedd, ond gadewir i ddyn- ion ymdroi yn eu cyfeiliornadau iV dinystr eu hunain. Dihen Sefydliad Eglwysig ar y ddaear. Trwy drosedd ac anufudd-dod dyn, daeth y drwg i'r byd yn llif- eiriant brawychus, ac i raddau gwe- nwynodd yr holl greadigaeth ym mhob rhan yn gyffredinol, ond teulu dyn yn neillduol; a hynny | mor angheuol, fel eu dinystíiasid