Welsh Journals

Y SEREN OBLLEWINOL. M. cvp. XXIII.] AWST, 1866. [Rhif. 285. THO<MAS DICK, LL. D. ■?s}v IT? y^ym yn gwjbod am trn dyn fel «Doniwr ar weithredoedd Duw uwchben F»t haeddu mwy'o barcb. a diolchgarwch "ar athronydd üristionogol, Dr. Dick. SY- îaẅ6 ^1" ^oìl £elfyddycìau, os cyfeirír lawyyn çíjn> fel cynnifer o lineîlau goleuni yn tu- &1 at y ^uw mawr hollaìluog; ac os l^erthfawrogir hwy yn iawn.ac os dysgir fe / ^D ?ywir' y maent Jn fysedd at yran- idrol Pod, mab yr hwn, yn nghyflawnder j.1 gariad, a guddiodd ei ogoniant mewn e° o gnawd, i brynu y rhai colledig. Nid es ond tua hanner canrif er pan ystyrid ^e'fyddyd a philosophi yn gylcboedd yn *j«a rai y gyrai anfíÿddiaeth yn unig ei ^oerbyd buddugol, ac oddiwrth y rhai y ^uai y Cristion yn aml gydag ofn a braw. . r oedd y byd o brawí' allan yn griddfan Pte fel y traawdurdodai yr anffyddwyr ar- TJ* yn eu balchder, ac y gwnaent ef yn |jfteth i adeiladu cyfundraeth o -dwyll, tra yr ytnddangosai y Cristion megys yn'ofni ^Oŵsu ato. Pan yr aeth yr athronydd ^ristionogol trwy y drysau yn mha rai y ^dleuodd â'r gelỳn, a myned i mewn i rwgelion natnr, eafodd hiyn fyw a sein- °* â mawl i'r " Ydwyf" mawr. Ualwyd-Dr. D'ick mewn modd neillduol *& athronydd Cristionogol, oddiwrth ei ym- ?rechion i ddangos cyssondeb a chydgord- îa<3 holl wir athroniaeth â'r cynllun Crist- j°ûogol o iachawdwriaeth Ef gwirionedd y Jtywyd i ddyfod, ac oddiwrth y llwyddiant Ipha un yr eglurodd athroniaeth crefydd. . ^el esboniwr deddfau naturiol y bydys- Ut?d, aC fel deonglwr iaith foesol celfydd- P» y mae Dr. Diek wedi cyrhaedd clod ^laeth yn dra haeddiannol, ac ennill iddo 61 hun le uchel yn nghyfrif dynion da. i Ganed Thomas Dick ar y 24ain o Dach- Je<3d, 1774, yn Hilton, Dundee, lle yroedd j1 dad, Mungo Dick, yn dwyn yn mlaen ^.Snach barchus fel. gwneuthurwr Ilieiniau. .^roedd ei dad yn aelod ó* Eglwys Etrci'l- mìg yr Alban. Trwy dduwioldeb ei ri- e°i. addysgwyd Dr. Dick mewn crefydd, f ^arlienai y Testament Newydd cyn iddo r^ed i un ysgol. Pan ocdd oddeutu. naw ^wydd oed, darfu i'r frech wen a'r frech ?aQhau cyfansoddiad Thomas; a darfu i 'wriad ei dad i'w roddi yn wneuthurwr lli- 11 atal pob meddwl y cai efe addysgiad CyF. XXIII 23 mwy na chyffredin ; ond eto, er'gwaethaf breuder ei iecbyd, a natur arbenig ei waith, anturiodd pan yn dair-ar-ddeg oed, ar ef- rydiaeth o un o'r canghenau mwyaf arddun- ol ac anh'awdd o'r celfyddydau. Trwy lawer o ofal, ac ar ol amrai siomedigaeth- au, arbedodd gymmaint o arían ag a bryn- ai Martin's Gentleman and Ladies' Philosophy ; ac â'r arweinydd hwn de- chreuodd chwilio allan lwybrau y planed- aú, a nodi sefynfaoedd y sé>. (íosodai ei Iyfr ar y gwydd 'tra'y byddai ef ei hun ya dylyn ei alwedigaeth. öwnaeth ef amrai offerynau seryddol yr amser hwn. Tra yr oedd Thomas Dick yn cynyddu mewn gwybodaeth o wyddoniaith a ser- yddiaith, ni ddiwygiodd lawer yn eigel- fyddyd fel gadiydd; ac ni oddefid iddo chwaith esgelTuso ei waith heb gerydd oddiwrth ei rieni. Fel yr ymdrechai ef i wneud pellddrych, bloeddiai ei fam, "0 Tam, Tam! ye remind me o' the folTc o' which the prophet speaTcs, who weary 'th&msehes in th& fire for ver>/ vanity ;" tra yr ysgydwai ei dad ei ben, ac y dywed- ai, "IJcen nae what to dae wi' t£tt laddie Tam, for he seems V cdre for naething but bo.oîcs and glasses. I saw him the ither day lying on the green, trying to turn the steeple ó' St. Andrew's Kirhuÿ- side down wì'his telescopes." Pan yn, un-ar-bumtheg oed, aeth y.n athraw oypr orthwyol î ysgol, a dechreuodd efrydu Lladia gyda golwg i fyned i'r brif-ysgol. Yn ei.sefyllfa athfawòî, caniataodd ei dad iddo anwesu ei awydd am lyfrau mor bell- èd ag y gallai; ac, yn mhlith llyfrau eraill,. cyrhaeddodd Dick y trydydd argraffiad o'r "Encydopwdìa Britannnica" llyfr cost- fawr a phrin i un yn fci sefyllfg. ef. Yn 1794 daeth yn efrydwr yn mhrif-ys- gol Edinburgh, ac yn ngwanwyn yfl. 1795 enwyd efynathrawi Ysbytty yrAmjîdi- faid, yn Edinburgh. Parhaodd, ddwyflya' edd yn y sefÿftfa ho% ac yna roddodd hi i fynu i'r dyben o ddilyn ei efrydiaeth athro^ faol. Tua yr amser hwn dechreuodd argy- hoeddiad crefyddol effeithio ar feddwl Dr. Dick ; a darfu i fyfyrdodo'r ysgrythyrau a gweithiau ar dduwinyddiaeth a beirniad- aeth, dynu llawer o'i feddwl a'i ystyriaeth. Yn Nhachwedd, 1797, gwahoddwyd ef 3 fodyn athrawysgol Dnbbiesideyn swydd Fife. Oddi yno symudodd i ysgol yn swydd Perth, lle y dechreuodd ysgrifena