Welsh Journals

Y SEREN ORLLEWINOL 8vf. XXIII ] EBRILL, 1866. JRhif. 280. ÄRWYDDION GWAREIDDIAD. CAN ALWYN, SUMMIT EILL. [Parhad o dud. 56 J ,Nir» yw gwareiddiad ond effaith egwydd- rion a gweithredoedd da, nid yw Vn gyo- . ^J'sedig mewn gwella nalur, ond mewn ^neud gwell defnydd o'i hadnoddau a'i s^lluoedd. Nid yw ytì gymmaiut mewn ûeoleiddio ei deddfau ag yn y gydna- . yddiaeth a roddir o'u bodolaeth a'u dy- aQ\vad. Nid gwaith na dyben gwareidd- ^ ydyw atal deddfau anianyn eu gyria, a ytîichwclyd eu hawliau, ond yn hytrach J'anwadu ar ddynoliaeth 1 gydymffurfio ,ü bodolaeth, eu Uwybr, a'u gwaith. Pa ..yi a ewyllysiai ysgymuoo trydan allaa ,' Safie yn y greadigaeth, o herwydd fod j^D»anifail, a thỳwedi dygwydd bod arei , ybr ? Ai priodol fyddai condemnio bod- aeth yr ystorm, o herwydd ei bod yn awr e eilwaith }n hyrddio lloog a'i llwyth i ,aelodion y môr? Mae gwareiddiad uch- Ÿmff1 RyDDWyse'l'g naewn perffaith gyd- •"\ffurfiad â bodolaeth â dybenion gallu- eJ« natur. j,^Q o brif nodweddion ein cyndeidiaa q, °e<3d eu hanadbyddiaeth a'u diystyrwch a r e'fênau hyny a >styrir yn anhebgorol •f ^örheidiol yn ein hoes ni: (mae ya qjr.Da thebyg taw hon fydd barn ein hol- :j a,damdanom ninau.) Owyrdroent ffeith- |t a"ianyddol yn arwyddion o anffodioa y çy'ûmar—troent elfenau syml natur yn ». tydion: onid ar y ítir hwn y galwent 16q *J cyffredin yn "ganwyll görff"—y go- jj51 gogleddol yn >ragarwydd o ryfel a &^r ? y fath ydyw dylanwad hunan- ^et^.v'liad a chynydd cyffrndinol gwybod- Wíi *"e' a& y mae ^n anQawdd iawn i ni ;jjv ^w amgyffred eu hofergoeledd, yn ei 5?Qel1 a'] ädylanwad. ■yiifa *° *,re u l 'awn ^deaii cyflwr a se^ e,j f e'P blacnafiaid, mae yn rhaid deonglu rWraddodiadau, casglu ein ffeithiaa o heo Tebion a hen ._ Vtì fi^ptûjneb yn weladwy y ts^ /ebiop a hen gyfrolau llwydion. Mae Vtì g°ptQ'neb yn weladwy yn eu harferion ^refydliudau. Yr oedd eu flydd yn yr ^oÍf ar gorawoQ-natl1"0l' mor afres- <Ur». 2awr> fel yr esgorodd ar ofergo-eledd ^ffol ag ydoedd a,fretiymol. Bywedir w xxm io fod enw Nebuchodonosor yn argraffedig ar bob pridd-faea a sychwyd yn ei dayrn- asiad ! Pan ddymchwelwyd Babilon, cladd- wyd ei defnyddiau o'r golwg, ond nid hir y buont yn eu bedd cyn i'r galwad am danynt i adeiladu dinasoedd eraill fyned allan; ac yn awr mae llawer dinas a thref heblaw Bagdad wedi eu hadeiladu o'i gweddillion. Yu wir, mae y " gareg yn llefaru o'r mur," ac yn cyhoeddi yn nghlustiau y gwledydd a'r oesau, fod Babilon Pawr a'igormesyn ffeithiau hanesyddol. Fel hyn, gosodir treth drom ar hen ddefodau ac arferion gwahanol genedloedd y cynfyd, erphwỳddo trysorfa ein gwybodaeth Er pob ymdrech a wneir, mae llawer dar.n o hen sefydliad- au boreuaf y ddaear yn notìo i lawr atom oi. TuedJir ni yn fynych i gyfeirio ein 'Camrau i fytiu tua ei ffynon wreiddiol; ond gwyddom cyn dechreu ein taith mai yn y cyfeiriad hwn y mae anwybodaeth, tlodi, creulondeb ac annuwiaeth yn cartrefu Oeisir genym gredu nad oedd ein cyndeid- au Oymreig lawer yn uwch ar raddeb bod- olaeth, pan yrymwelwyd â hwy gan Rhuf- einwyr, nag ydyw y daearwyr (earthmen) a'r llwynwyr (bushmen) yn y dyddiau hyn ac y bydd yn rhaid i'r dynion hanner ani feilaidd hyn dreulio dwy fil o flynyddau gyrhaedd safle wareiddiol ein cenedl n heddyw, oddigerth iddynt gael eu bendith io â gwell manteision, ffordd fyrach, a Hawer llai o ddynion a phethau gelynol. Nid oes dim ag sydd yn fwy amlwg na'r ffaith fod dyuoüaeth yn gyfnewidiol— meddyliau, arferion, sefydliadau an oes a gwlad yn hollol wrthodeliggan wlad arall; ìe, mae llawergwlad wedi cyfnewid i'rfath raddau, fel ag i daflu amhuuaeth ar ei holl gymeriad. Òospir mewn un oes yr hyn a wobrwyir mewn oes ddiweddarach. Oui roddwyd Protago-as a láocrates i farwol- aeth am awgrymu y posibilrwydd y guliai y duwiau fod yn rhywbeth Uai na yr hya a briodolid iddynt. Oni ferthyrwyd can- oedd a miloedd gan yr un genedl wedi hyny am beidio cydymffurfio â hawlhoniad- au offeiriaid Cristionogaeth ddirywiedig? Pa hanesydd Oymreig nad yw yn hollol argyhoeddedig fod barnwyr John Bunyan (yn ogystal a Saul o Tarsus) yn meddwì eu bod yn gwneuthur gwasanaeth i Dduw pan yn cospi y "pregethwrafreolaidd ?" ac eto pa ddyn a gwreichionen o synwyr ya ei bea oad yw wedi cael yn euog & cUod-