Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

y—- Y SEREN ORLLEWINOL *£yó HYDREF, 1865. [Ehif. 274. ^WELIAD A'R' WELSH TRACT.' jlr a i ,E yr Americaniad naturiol yn ddi- v2 ara ddau beth : yn ^7ntaf' ei allu * ^üeithio; yn ail, y rhwyddineb gyda pha aeth míie-Jn allu0" * gyfnewid ei alwedig- to. Nid ywyn edrych fawr ar fyned o ŵne i Georgia, nac yn gweled pellder Cíf rawnê> -^rew Yorlc a Äan Francis- ,' ; Medrai roddi ei alwedigaeth fiaenor- ,°r neilldu yn dawel, ymwisgai ei ddillad Jwraidd, ymwelai â'r Deau, a gosodai y | rthryfel, yna dychwelai yn ol, ac yn awr y^a ftì yn ymaflyd yn ei waìth, neu ryw yw alwedigaeth arall a farna yn oreu, fel * ria byddai unrbyw beth neillduol wedi -^erydile. y,*r oedd teithio o Philadelphiai'r Welsh r«cí yn gryn orchwyl gan' mlynedd yn :ernad yw y pellder ond tua deugain Hidir. Pan sefydlodd yrhen Gymryyma, ír °eddid wedi addaw hwylusu modd i a|nidio â'r dref; a phan esgeulusodd yr ■^íjurdödau gyflawnieu haddewidion, gor- h,1,1 hen frodyr ysg'rifenu at y llys yn ""aaelphia, a bygwth symud i le arall. ■Uaethum ilawr i Wilmington arnos Sad- % i bregethu yn Ail Eglwys y Bed- yjdwyr y gui dyfodol. T mae dinas Wil- , lDgton yn sefyll ar lechweddau bryn ychan sydd yn gorwedd rhwng y ddwy Yj°n. Delaware a Brandywine, yn debyg i ,^'adelphia rhwng yr afonydd Delaware J,r.Schuylkill. Mae yn debyg i Philadel- P"la mewn ystyr arall, sef ei bod wedi ei Sosod allanyn squares. Mae gan y Bed- yadwyr gapel ardderchog perthynol i'r Ail fBlwya : costiodd tua $30,000. Mae yr aa ^.aPel lle yr oe(^u yr eglwys hon yn «öoli cyn adeiladu y capel newydd, yn a?!r yn meddiant y Bedyddwyr Ellmyn- aiud, y rnaj ydynt mewn sefyllíV;lewyroh- s- Bu Morgan John Rhys yu weinidog ar yr.aü eglwys am amryw flynyddau. Tr . e(H yn un o weinidogion mwyaf llwydd- Jaonus y dref: ymunodd mwy â'r eglwys y^ ei amser ef nag mewn unrhyw gyfnod ai"all o'i banes. Mae capel yr hynaelwir yt" Ëglwys Gfy utaf ar gopa bryn tua chanol y dref—-tŷ bychan o briddfeini cochion |%w, a'r glaswellt yn cymeryd meddiant ûelaeth o'i amgylcb, a'r prif-copyn a chyff- ^yb lwythau, rhanau helaeth o'i dumewn- 01- Bydd y "BlaclcrocJcers" yn gwasan- Ct». XXII 31 aethu ynddo mor fynych ag y teimlant duedd, yr hyn ni fydd yn aml. Dydd Llun, aethum i'r " Welsh Tract." Pan ddaeth " Bili Penn" i ardal Phila- delphia, 'daeth llawer o Gymry gydag ef. Sefydlodd rhai Orynwyr Cymreig yn y gymmydogaeth hono. Addawodd y "gwr mawr," fel y'i gelwíd, fanteision helaeth i bwy bynag a ewyllysient ddyfod allan: ar hyn ymfudodd amryw Gymry o enwadau eraill, ac yn eu plith nifer o Fedyddẁyr 0' sir Gaerfyrddin a Oheredigion. Oyn cych- wyn o wlad eu genedigaeth, corffolwyd hwy yn eglwys, a neilldüwyd Thomas Grif- fiths yn weinidog arnynt. Daethant i Philadelphia yn y flwyddyu 1701—un-ar- bumtheg mewn rbit'edi: ac wedi aros tua dwy flynedd yn ardal Pennepek, daethant i lawr yma, a gwnaethant eu preswylfod yn ardal Pencader, sir Newcastle, Del. Galw- asant eu cartref newydd, " Welsh Tract." Mae yr ardal yn ymddangos yn brydferth yn awr, ond anialwch oedd pan oedd Wm. Penn yn cynnyg unrhyw erwau o dir at eu gwasanaeth ; ac yr oedd dyfod i laWr yma o drefedigaeth fechan Philadelphia pryd' hyny yn fwy o anturiaeth nag a deimlir heddyw i fyned i Kansas, neu y "Gorllew- in Pell." Tn y flwyddyn 1706, adeilad- •wyd y capel cyntaf—log house, ac yn y tŷ coed bychan hwn yr oedd yr eglwys fechan, un-ar-bumtheg mewn nifer, yn cyf- arfod o Sul i Sul i ganu yr hen hymnau ag oedd-rbai o honynt wedi ganu ar lanau yr afon Teifi, ac yn nghyrddau gweddi Cas- tellnewydd Emlyn a Rhydwilym, Cymru : ac i wrando eu gweinidog, yr hwn oedd ar hyd yr wythnos fel eu hunain, yn gweithio i gwympo coed a glanhau y tir, yn pre- gethu ar destynau cyffredin, a digon te byg y« fynych gyda hwyliau yr hen wla* Tn y fiwyddyn 17i0, cryf hawyd eu nift drwy i amryw eraill ddyfod allan atynt * Gymru, a phenderfynwyd ail ffurfio yr ev lwys. Nid ydyw ben lyfr yr eglwys ŷ roddi un rheswm dros hyn. Dichon na oedd rheswm neillduol, heblaw cael cwrdc cyhoeddus, er mwyn mabwysiadu cyfam- mod eglwysig newydd, ac i bob un roddi eu henwau wrtho. Tr oedd eu nifer er- byn hyn yn 42; o ba nifer nid ydym yn canfod ond chwech o enwau Seisnig—enw- au Oymreig oedd y lleill. Eglwys Gym- / reig oedd i bob pwrpas. Dywedir fod cyf-