Welsh Journals

'$*• XXII.] MA X> 18€5. L&hif.27ŵ. Clp. DREM fe^* AR ADDYSGIAETH «ADOGAITHOL Y BEDYDDWYÊ. ^ae iii!6 rai anwybodusion wedi dweyd, ac M e ' J wedi «neddwl, fod y Bedyddwyr y weinf^ yu anffaf"ol i ddysgeidiaeth yn yddi^í•»5aetb- Ac ymae llawer Bed" SyaVniniP\gWrandaw ar 7 cyhaddiad yn îeu.' Jl.1' tej pe byddai y gwirionedd go- tnwy 0 lau fod yr enwad wedi dyoddef gystal erlec%aeth ya j wlad yma, ya Ŵ l]a:ag fn yr hen wlad, í'el yr oeddynt ^%sgeila uog *roddi y sylw dyladwy ì paij oedrì Bu amser yn eiri hanes Pawb v j ma*h o wir mewn dweyd fod J'r anis dweyd yn ein herbyn ; ond y mae «u f0(j er «wnw wedi myned heibio, a'diam- c%stal*an 7.Bedyddwyr gysta' capeli, a au,a'r ^Wehiidogion yn llanw eu pwlpid- Qa^n cyfenwad yn yr üuol Dalaethau. tyn ac ch i ni edrych tua chyfnod 1640, feẀaî ° ?ylcn yr ainsèr hwn. Nid cywir ddwv fì1!111 ddechreu yn 1662, pan aetíh.y yr oedd allan °'r ESlwy3 Wladol ; canys ŷfamop ^ Bedyddwyr.wedi ymadael cyn f'od „ , "yn- Yr oeddynt wedi teimlo u yn rlríwi^____. i ___._ _. . ._ .i.. _■____._ ___ ^yr ífal) Ẁ'dl -Uog' y rhai oe^dynt ar yr un pryd 'aeth ^nion dysgedig, wcdi cael dysgeid- Chip^11 y ddwy brif-ysgol—Rhydychain a Ywl'rawnt> John Toombs, B. D., yn *'|llfenydd. yQ t i y "• 1702 cynnaliwyd cyfarfod mawr &Vdcì a'n' i'r dyben o drefnu mesurau nShvì fgeidiaeth- Siaradwyd llawer yn í'od f y PWQgc. ond ytnranwyd heb ddy- a CQ Unrhyw ddealldwriaeth benderfynol ""'"" Hav 0j - ■ yr enwad. Yr unig fesur ymarfer- ÍW |í-nhyrfodd y cyfarfod hwn oedd i Ẁ Jh Wr cyf°ethog yn Nghaerodor ad- Ẁbi-or aelaeth o'i gyfoeth i waddoli yr Svdrl w ^Ü y lle hwnw, meddiannau yr hwn ath? neddyw yo cyfansoddi trust fund yr 0,a fedyddiedio- yno. oedd y gyntaf a sefydl- oedrl"]! * S«vu%rtod araii g'aei ei gytinäl yr a svl er ° byngciau eraill yn myned Ẅh'ro^Sof yü0' d ar sylfaeni dig yn B, °nd Priodo! yw dweyd mai nid wyd ai- ,„-"llsl'ut UtíUU y ëyuiai » »cij^'- ffAwtíi ^ eni dig°n êang i fyw a dwyn r0(jdr.Istoi y gwnawd yr ymdrech gyntaf oí 'it a.ysö i ddynion ieuaingc yn paro- Waîth y weinidogaeth. Yr oedd ys- goî yn Trosnant, ger Pontypwl, cyn hyny, yr hon a roddwyd i fynu mewn ran, am fod athrofa yn cael ei sefydlu yn Bristol. Ba amryw o'r rhai a fuont wedi hyny yn yr ol- af, yn derbyn addysg barotoadawl ynTros- uant. Dr. Llewelya, Morgan Edwards, Abel Morgan Edwards yn «ihliŵ «raill.— Yr oedd ysgol o'r un naturyn caelçi chyn- ual yn Northampton, gan John Ryland (yr hynaf), ac un arall yn Hebden Bridge, gan Dr. Fawcett. Mewn dwy bregeth a draddododd yParch, P. Bosworth, M. A., Athraw leithyddol yn Athrofa Bristol, ar hanes y sefydliad, rhyw bedair blynedd yn ol : dywedodd fod cyssylltiad mwy union- gyrchol ac agos yn ffynu yn yr amser hwn rhwng y coleg â bechgyn Cymru nag a fellylir gan bobl yr oes hon. Yr oedd yr un nifer o Gymry yn yr athrofa un tro, meddai ef, ag o Saeson. Yr oedd hyn cyn sefydliad athrofa y Fenni. Felly deng- ys hyn nad oedd yr enwad wedi esgeuluso weinidogaethul, fel ag y mae rhai hanes- wyr ymneillduaeth yn cael en tueddu i feddwl. Mae yn ymddangos fod rhai wedi bod yn gwbl esgeulus o barthed chwilio i mewn i'r ffeithiau. Ond byddai yn fuddiol i ni i edrych ya ol eto, er mwyn cael cipolwg ar deimlad rhai o ddynion blaenaf yr enwad mewn cyssylltiad â dysgeidiaeth. Yr oedd Thos. HolÜs, Llundain, yn perthyn i'r cyfnod cyntaf. Arn y dyn haelionus 'hwn dywed Quincy, yn ei lianeso Brif-ysgol Harvard, " The greatest of the early benefactors of the college was Thomas Hollis, Esq., a wealthy merchant in London, a Baptist, we may add, in hisreligious sentiment, and a deacon of the old Independent church at Prinners' Hall." Yr oedd tad Thomas Hollis wedi dyfod i fyw i Lundain yn ys- tod y rhyfel cartrefol, yn amser Oromwell. Oymerodd at y lle ëang hwn,- cydunodd am dano am 99 o • flynyddau. Yr oodd Prinners' Hall yn cynnwys nn o gynnull- eidfaoedd mwyaf lluosog a chyfoethog Llundain yn yr amser hyn. Yr oedd T. Hollis (yr hynaf) yn mhlith yr Ymneill- duwyr í'el Sir Morton Peto yn awr, yu ddyn o gyfoeth, dylanwad, ac haelfrydedd. Yr oedd ei fab, gwaddolwr Harvard, yn dwyn yr un eymeriad. Y mae Prif-ysgol Harvard wedi myned o ddwylaw yr enw- adau a fuont yn foddion i'w séfydlu. Y xxn.