Welsh Journals

Yj SEREN. ORLLEWINOL. °vf. XXII.] EBRIL"L>1865. Rhif. 269. CELWYDD. ytl VLS°8.0G ac amrywiol ydynt y ffurfiau Wh y^ ymddengys pechod a llygred- Wedd ^ì em hyd' ond ° bob ^urr"neu ag" Ŵeiìäíi -0es un mor atgas yn ein g°lwg> eddwr » * Syrodeithas, a dryglawn i'r tros- Waií hy"a,alwnyn Selwydd- Mae em v? ,gyffredino1 y drwghwn yfl llef • ion. \pj am druenusrwydd plant dyn- ëyflaw °6S unrnyw Decüod yn cael ei yn gvs«!r,yu ein M nad yw y drwg hwn o S, • e g ag ef- °yflewnir p°d math Cl>ddin IOnl dan ei aden' ac ymdrechir Gatl ° P°b. anfadwaith yn ei ddirgelfau. arfer'nj • nt ° fantei8i°':i a geir trwy yr iaWvri Slcryw mai byr, brau a therfynol arydd -ut °ran eu Parnad- ^ae y dyn ioeie.vei hun i>rarferiad yn sicr oniweid- ddifad, epiad yfl ngholwg dyuion, ac am- casha,, ei enaid ° ffafr y Duw sydd yn tyw" P°b twall. Ehy w greadur o eiddo gall jyg y tywyllwch ydyw celwydd; nis tywyíj w yn y goleuni, am ei fod yn caru y &a bod j id oes dim yn fwy amlwg 8y]w y dyn sydd yn arferyd y drwg dan Sîfar.a a!? ai"ddifad o'r elfenau hyny a daûg08 ddyn da> Mae celwyddfel ìe, cvnCg' yr hon y ddengys egwyddorion, »m, *,- V8iad y d.yn yn h°1101- Mae rhes- 08 fod v °"' a gaìr Duw yn eglur ddang- ÿD aelol? annicnotiadwy i'r celwyddwr fod ag svdd yddlawn o unrhyw gymdeithas ÿv» jLT y° amcanu llesoli y byd. Sicr hvyn 8yd°fs Unrhyw becbod, bodolaeth yr ÿ gelli» Pmor gyffredinol a niweidiol ag ìíyi. \jyWf cynnifer yn mhlith ei goledd- ûod' y Ja°. yn alar«s meddwì fod hyd y ?n codi £mion.hyny ag s?dd yn y cyhoedd ^flawnii U eisiau yn ei erbyn yn euog o'i ÿn caniat yd byna£ y bydd amser a lle ?n PalaH^11, ^alarns ywmeddwl nad oes fh nad s» Swydd, na chylch yn ein gwlad, ÿn llechuyW d arferiad ° ddweyd eelwydd Iaotmaw iTan y meddyliom fod yPeir_ 6i ŴfnvL- Qw' yr argpaffwasg, yn cael 8wiad 'Q.ai° i wasgar ar hyd a lled ein ?da y0 L-yn a ystyrir gan ddyn on doeth l0°i ac» Samgen nachelwyddaa noeth- ^ybo<jUs ,n ystyried parodrwydd yr an- c^bl fel aF.anwyliadwrus i dderbyn y Ua %fe(ftWlri0nedd «Mwgr, nis gallwn lai cyÖreain«i fod eymmaint o onestrwydd c oi ac ymddiriedaeth gymdeithasol yn ffynu. Mewn trefn i gadw llanw niweid iol anwiredd rhag tori dros bob terfyn, mae yn rhaid fod dylanwad gwirionedd moesol yn fawr iawn Er mwyn cael golwg effeith- iol ar y drwg hwn, mae yn rhaid i ni glodd- io at ei wraidd, rhifo ei ganghenau, a barnu yn ddidoedd nodwedd a dylanwad ei ffrwythau lluosog. Sylwn yn y lle 1. Yr amrywiol agweddau yn y rhai yr ymddengys. Cel-u-wydd-og, &c. Celu o wydd, gyda bwriad i dwyllo. Mae yn rhaid fod achos dyn yo hynod ddrwg, cyn yr ymdrechai ei guddio yn eflfeithiol, ym- drechir cyfrif am ei fodolaeth ar ryw eg- wyddor heblaw neu yn wahanol i'r un wir- ioneddol. Yn y cyffredin, y dyn gwyneb- agored a diofn sydd eirwir a gonest. Nid oes rhyddid i arferyd celwydd fel cyfrwng er cyrhaedd unrhyw amcan, gan nad pa mor rinweddol fyddo ynddo ei hun. Def- nyddir celwydd fel gwas er cyrhaedd rhyw beth a ystysir yn fanteisiol iawn; ond yn fynych try y gwas allan yn feistr caled a chreulon. Maellawer ffordd gan gelwydd i'w theithio; ond un yw pen y daith. Oà nad oes bwriad i dwyllo yn nghlyn ag amcaa y dyn, nis gellir ei alw yn gelwydd- wr. Mae celwydd yn gynnwysedig mewn adrodd ffaith yn bollel wahanol i'r hyn yw mewn gwirionedd ; hyny yw, dweyd fod j du yn wyn, pan nad oes neb yn gwybod nad felly y mae ond y celwyddwr ei hun ; fod y trwm yn ysgafn, pan nad oes neb yn gallu ei bwyso ond yr hwn sydd yn cy- hoeddiy ffaith; gadael allan yr hyn a ddy- lasai fod i mewn, a rhoddi i mewn yr hyn a ddylasai fod allan. Yn fynych gwna yr hanesydd twyllodrus i frawddeg ddweyd celwydd gyda dim ond newid gair, neu ei adael allan; ac os na fydd yn ddigon gwynebgaled i wneud hyn, temtir ef i ffurfio brawddeg ag a fýddo yn cyfleu meddwl amheus. Celwydd o'r natur hwn ydyw celwydd yr hanesydd. Mae dyled- swydd arbenig ar yr hanesydd i ddweyd y gwir a dim ond y'gwir ; ond mae yn amlwg i bob dyn ystyriol nad oes un dosbarth o bobl ag sydd yn cael eu llywodraethu gan deimladau personol a sectol yn fwy na'r teulu dan sylw. Y llyfrau hanesyddol a ysgrifenwyd gan Babyddion ydyntbron yn ddieithriad yn hollol amddifad o'rffeith- iau hyny a ddangosant burdeb egwyddor- ion a santeiddrwydd cymeriad, y rfeai a