Welsh Journals

'Yp XXII.] AWRTH.1865. [ Rhif. 268. Nap0 LEON î. A'I AMSERAU. LLYTHYR I. hane^ hanes Napoleon fel diweddglo i ^ydor oesau y Gormeswyr, ac yn bro- ^hydd T'et!l ° wawriad dydd a bendithion ^e<iclaf ^ae yri danS0S y cwrawl di- gorth». ^U y^w^sgaru uwchben trigolion ^llew f^g Ffraingc. Mae gormes pan í)eü f yg'eydd marwolaeth yn gwaeud un dal 6j y ° ymdrechlon ofnadwy er mwyn ^rthsS n^ ytl y wialen haiarnaidd : ac i °öU3- ac atai rhyddid yn eigyrfa ddai- gorQl' 0nd er pob ymdrech a nerth o da Ple : Rhydáid aiff â îii." e8wVdd • Cüwildroad oedcl Napoìeon; ^<3wv'0t1' aracanion' a chyrfytigau 6Qt e; fr y Cüwiìdroad Ffrengig nodwedd- 8WrthrvfIiyd; MaSwyd ef y° ngbawell *allt ew ', ySwyd eí' i fynu yn ysgol ty- ei'odr i ' ac esgynodd i'w orsedd ym- Telj(j0 ar ttyd grisiau o esgyrn a gwaed. icl ei ẅ •w manwl i'w eirchion, cydaabydd- otj(j rì ei"lrediadau, nid o gariad tuag ato, <ìrw.» ^ ei °fn- Mae bywyd pob dyn ÿu na+ Wtl Swydd o bwys ac o allu raawr, gwasai^r]°l yn cynhyrchu ofn ac ufudd-dod ^edd j ac y mae cymeriad ° nod- han0] gWapanol yn cynhyrchu pethau gwa- igojj"p,, n nghauol ei Iwyddiant a'i fudd- °u i'r f a l^osog, ymfalchiodd Napole- ÿstyr J- raddau dirgymmedrol, fel ag yr PW rif •Ua^ur ddyn°l wedi cyrhaedd ei pan aaaioni a'i chyflawn ddedwyddwch ' 0edd m g0rwedd dan ei draed e/- Yr ■' tyriaî î ^awr yn ei oiw»einun'fei yr ys_ I cyfiawei^i Uwcrjlaw hawliau gwirionedd, chrefv?H r' ^10680!^^, gwladwriaeth, a 1 °edd rn ' ^an y cyflawnai y gweithred- bobl o' u anfad—pan yr amddifadai ei e<%—,a awHau gwladol mwyaf cyssegr- ydd ^an yr ysbeiliai ddinasoedd a gwled- achos ríleddiannau, a hyny heb unrhyw hawi iCy eithl°n. Awgrymai ei berffaith olwo-. WQetld yr hyn a fyddai da yn ei aì°ystrimieWn gair' yr oedd eì weithredoedd a'n tjoJ?\f ° ysSeler yn colli eu hagrwch °edd 7n 8rwydd ° herwydd mai e/e ^%adnie^ cyflawni- Yr oedd y cynghor iol ae v °ir y deilliodd mor annuw- fel yr ysgeier> oddimewn ac oddi allan, oedd yn annichonadwy i unrhyw LY'- XXU * 8 ddyn gonest a gwladgarol i gael nemawr allu na dylanwad yn eu plith. Oyn ym- ddangosiad y cynghor a Napoleon, yr oedd y wlad wedi dyoddef pob rhywogaeth o or- mes, anghyfiawnder, a chaethiwed ; ac yn ei brwdfrydedd a'i hawydd am ryddid, wedi codi ei dwrn a tharaw y frenhiniaeth yn deilchion; ac wedi dyfetha y brenin a'r fre- nines, y rhai a ystyrient hwy yn ddim am- gen na gweddillion yr oesau tywyll, &c.— Ýn y cyfwng yma daeth Napoleon i'r go- Iwg. Gafaeiodd y cynghor ynddo fel gwi- alen haiarn, er ceryddu a chospi ei gelyn- ion, heb freuddwydio mai y wialen hon a drawsffurfid (rhyw adeg heb fod yn mhell) yn gadwyn drom i'w rhwymo hwy eu hun- ain. Efe oedd y llestr etholedig gan y dynion hyn i rwyfo ynddo dros donau berw- edig y chwildroad—neb yn dychymmygu na chawsent lanio yn ddiogei yn nhiriog- aeth rhyddid, mangre heddwch a chartref- îe llwyddiant. Y chwildroad a greodd Napoleon, a chwildroi oedd ei unig waith. Nid creu, adgyweirio, ac adfywio oeddynt amcanion ei fywyd ef; ond dadwneud, dinystrio a lladd. Yr oedd cyflwr Bwrop y pryd hwn yn hynod ffafriol i unrhyw ddyn da a gwladgarol i wneud daioni. Nì bu manteision, cyfleusderau a gallu i wneud daioni, mor agos at eu gilydd er ys oesau, ag oeddynt pan y gwnaeth Napoleon ei ymddangosiad ar chwareufwrdd ei oes. Nid yn unig nid oedd hyn yn rhan o'i am- can ef, ond yr oedd ei amcan ef o natur tra gwahanol. Mae yn berffaith wybyddus i bob dyn sylwgar nad oes eisiau rhyw wreiddioldeb mawr yn neb i ddadwneud, dymchwelyd a dinystrio. Gall llawer yn- fytyn ddiwreiddio pren o dyfiant canrhif- oedd, ond rhaid cael awdurdod uwch nag eiddo dyn i yru y dderwen allan o'r fesen. Gall y plentyn mwyaf difeddwl osod y palas mwyaf adderchog yn oddaith, íe, yn bentwr o ysbwrial, mewn ychydig o fynud- au; ond mae yn rhaid cael gwybodaeth, cywreindeb, a gallu celfyddydol mawr i ad- feru y palas i'w gyflwr cyntefig. Yr oedd ei gyfleusderau fel llanw y môr, yn ymwel- ed ag ef yn fynych, ac yn codi ei lestr i gyflwr nofiadwy—-gwaedd cenedloedd yn disgyn ar ei glyw : yn lle myned ymaith, aros ar y traeth a wnaeth; ac erbyn hedd- yw, mae ef a'i lestr wedi pydru, a'r byd fel yn dysgwyl am ryw un i wisgo a llenwi