Welsh Journals

Y SEREN ORLLEWINOL. 'Yp. XXII.] CHWEFROR 1865. [ Khif. 268. GwíECHREUAI) A DYBEN WREIDDI0L YR YSGOL SUL. ^ae RTÍLysíyried y daioni annhraethol y yr Ysgol Sul wedi ei wneuthur mewn' bartp j01 ?yssylltia(îau. ac i wahanol ddos- ed 0lladao> mae yn resyn meddwl cynllei- au a jefoogwyr a gafodd drwy y blỳnydd- tpa etbaDt heibio ; ond eto, wedi'r cyfan, a'u î. ^1^ llawer o'i gelyniou wedi marw, bvt^enWau wedl syrthio i lwch anghof am hedd' Wele yr YsSo1 Sabbotho1 mor fyw gwje?w ag y bu erioed o'r blaen. Mae Biae+ cyfain yn ddarostyngedig iddi, ei 0>j yföasoedd lawer a'u lleisiau yn uch- rhjf1 Pm*id, ac y mae ei chefnogwyr yn Füj]j eu carinoedd, eu miloedd, os nad eu ^neh*"- ^falla! mal md anfuddiol ac mae J"y^iol gan y rhai ymofyngar (ac y <tdiei«? ddeiliai<3 yr Ysgol Sabbothol yn dechî ad felly)'tyddai ychydis ° hanes amcar!Uaf y.sefydliad hwn> yn nghyd a'r cychip .wriadwyd iddo gyrhaedd yn y jw y^iadohono. Hen syniad cyffredin W h yn ^oegr y dechreuwyd y sefydl- yt> V fí*3' ^an ^obert Raikes, o Gaerloyw, yt*Wad fyddyn 1782 ; ond ceir profion di- ei aef ji ys§o1 °'r natur hyn wedi cael ^ua d y y° Unol Dalaethau America bynaff Sain mlynedd cyn hyny.f Pa fodd *yewSS ihyn' y mae yn amlws fod y ia^n ectdwl wedi ei fabwysiadu yn foreu afia^y.^ghymru. Mewn cofnodion hyn- ^dda ° ^ymanfaoedd y Bedyddwyr, a üe8 p^osodd yn Seren Gomer, cawn ha- Blaet) ymaüfa yn cael ei chynnal yn y 1759. ' swydd -Fynwy, yn y flwyddyn fyoiad a° yi!l y Gyuianfa hono bender- ^yddo^11 Cael ei wneuthur "i argraffuHol- ^yn av^a* wasanaeth yr ienengctyd," yr :b'öthol yD brawf Ẅ fod Ys?olion Sab- y t)rv,iya-?ael eu cynoal yn ein gwlad ar °'r «aí tf oedd Mr< Thomas Gharles bwyljeda \ el y sylwa yr hynâfieithydd cry- hono o 'I ar ade& cynnaliad y Gymanfk hyny a Salth mlwydd oed. Mae oddiar lm cî°S gan mlynedd- Yn yflwyddyn üees'Vn n fod un or enw. Morgan John 86fydln yma%d yn y cynllun daionus o «-» - ^sgolion ymaa thraw ar hyd y ^roeddy dyn da hwn yn aelod t <*wel«TheTeaotaer Taught." "■ XXII gwreiddiol o eglwys Fedyddiedig Hen- goed. Bu am flynyddoedd lawer yn wein- idog gyda'r Bedyddwyr. Treuliodd ran o'i ddyddiau yn Ffrainge yn amser y wer- in-lywodraeth. Dychwelodd am dymhor i Gymru; ac o herwydd ei ymdrechiadau dros ryddid, gorfu iddo ymadael â gwlad ei enedigaeth a ffoi i'r America, ac yno y bu farw.f Mae hanesyddiaeth yn ein dysgu fod ymdrechiadau y dyn da hwn i hyibrddi ieuengctyd gwlad y bryniau wedi bod i raddau mawr iawn yn llwyddiannus. Ar- graffodd ef amryw lyfrau er ateb y dyben yma, a daeth allan a chyhoeddiad o'r enw y Cflcligrawn Cymmeg, er gwasanaeth yr ysgolion ag oedd ef mor bleidiol iddynt, ac er dyrchafiad Uenyddiaeth bur a choeth- edig yn mhlith yr hil Omeraidd; a diau fod rhan ddeheuol ein gwlad yn ddyledus gan mwyaf i lafur a diwydrwydd Morgan John Eees am yr effeithiolrwydd a rodd- wyd i'r Ysgol Sabbothol yn eu plith. Yn y fi. 1789, cawn fod yr enwog T. Oharles o'r Bala ar y maes gyda'r un gorchwyl, ac yn ymdrechu dros yr un sefydliad. Ni ar- bedodd Mr. Charles drachefn na thraul na thrafferth i wneuthur yr Ysgol Sabbothol yn y dyben a fwriadwyd iddi gyrhaedd.— Cyfyngodd ef ei lafur yn fwyaf neillduol i'r Gogledd, ac 7 mae olion ei lafur a'i ddi- wydrwydd i'w gweled hyd heddyw ; ac er ei fod ef wedi ymadael â'r byd hwn bellach er's blynyddau, y mae, trwy ei weithgar- wch gyda yr Ysgol Sabbotíiol yn llefaru eto. "Ni raid wrth wasg nac argrafF wan I gofiFa'i enw hynod; Mae ganddo golofn yn mhob man, Ac yn mhob man ei feddrod." Yn mhlith cefnegwyr boreuol yr Ysgo' Sabbothol, y mae yn deilwng 0 grybwyll- iad am foneddwr ag oedd yn byw yjpryd hwnw yn Llanddowrori o'r enw Grimths. Cawn fod y boneddwr hwn eto yn gwarip ei arian, yn treulio ei amser, aç yn rhoddi ei lafur, yn rhad aç am ddim i'r u.n dyben daionus a'r boneddwyr'ag yr ydym eisoes wedi ou nodi; ac y mae Ue i feddwl naíu eilafur yntau ddim yn o,fer,, ond iddo ddẃyn ffrwyth íawer, er lles i ieuengctỳd ei wlad, a gpgoniant i enw ei Dcjuw. f ŵellir eael ragor o banea y dỳn da hwn ẁ Nghòfiant í)r. Jentína a'rllengoediana. '