Welsh Journals

Y SEREN ÖRLLEWINOL. 'YF. XIV.] IONAWR, 1857. [Rhif. 14». COFIANT Y DIWEDDAE BARCH. WILLIAM JONES> CAEBDYDD. GA-N Y PARCH. T. THÜMAS, PûNTîPWt. Oä" BeDÎTDDIWR.'' ^ae enw William Jones wedi bod yn gys- «ylltiedig â*r rhan fwyaf o hanes y cyi'enwad odyddiedigyn Neheudir Cymru am yr han- "er canrifdiẁeddaf. Ganwyd ef yn Pencae- ma"Q, yu mhlwyf Llangadog, swydd Gaer- «yrddiu,* ar y laf o Awst, 1790. Yr oedd gau ei rieu' aaìth o blant, o ba rai yroedd Wiliiarn yr leuangaf ond un. Bu ei rieni fyw ynghyd arn dri ugain mlynedd a dwy, a bu farw ei tad yn bedwar ugain a saith oed, a'i fam yn «'hen deug mlyuedd ar ei ol, yn bedwar ug- am a tllairarddeg. Aeth y pâr hyoafol hyn rwy lawer o gyfnewidiadau bydol,yn eu yddiau boreol; ond buont fyw fa marw, fel y K»ae He j 0fni, yu ddyeithriaid i'r "cyfnew- «diad mawr,"i'el y dywed Mr. Jones ei hun ; ac felly n; chafodd eu plant y frainí o'u dwyn ynu " yü addysg ac atbrawiaeth yr Ar- f wydci-" Nid oedd ond ychydig o wir gre- y y° y dosbarth hyny o'r wlad yn y cyî- n°dyma. Nidoedd yr un Ysgol Sabbothol raewn bod, nac un ysgol ddyddioì a dalai awro fewncyrhaedd i blant ifainc. Treuliai yrieuengctyd eu Sabbothau mewn chwareu- yddiaeth annuwiol, a'r bobl hynach a ddifyr- eu nuuain raewn siarad am faterion ea ^ymmyd°gion, chwedlau ysbrydion, &c. O wrthydriyfryw am§ylchiadau y dyswyd l fynu rycn y cofiaut hwn; a phan nad oedd ua phump neu chwech mlwydd oed, ar b ° daü arëraffiadau crefyddol dwysion au hrydlau- ? moddion a gyffrodd y teimlad- frawd yQ e* fynwes oeddeut darileniad ei ofyniad ' y Vicer> ac atebion ei fam i'w goludo»U yDtaU ° berthyQas i boenau y gwr sddoam v11 Ufföm; yr byn a ddaagosodd eu marwoWuUh gyntaf fod yr a™uwio1 yn Bir* yn myned i « golledigaeth dra- * Arferai Mr. j0n« j , waìr diniwed, pan IT f?Weyd. mewn tipyn o gell- OIymdiddo, « Pa le y ganed cnwi, Mr. Jones ?" atebai, gothwr gael ei em/ya î^rfSwî Cyp. XIV. ®*Qed íì Ue y dylai pob pre- gywyddol." Yr oedd hyn yn ddarganfydd- iad echrydus iawn i'w feddwl ieuangaidd ef; oblegyd teimlai eisoes ei fod yn bechadur, ond ni wyddaiddim am ddiangfa rhag y Uid afydd. Yn y sefyllfa gyfyngol a phryderus hyn, mor werthfawr y buasai hyflorddiadaa rhieni duwiol neu athraw ysgol Sul. Ond nid oedd yr un yn y teulu na'r gymmydog- aethâ'rhwn y gallai ymddiddan, nac oddi- wrth yr hwn y gallai gael y gradd lleiaf o gytnhorth ag y safai mewn cymmaiut o'i eisiau. Parhaodd i holi ei fam, ac atebion aní'oddhaol yr hon a fwybaai ei ofnau a'i bryder, nes oedd bron a myned i anobaith.— Dysgwyd iddo Weddi'r Arglwydd, a Chredo'r Apostolion, y rhai a arferai yn aml o dan y dybiaeth fod hyny ynwasanaeth cyfìawnhaol. Pan oedd ei feddwl yn y sefyllfa hon cymer- wyd ef gyda'i dad am y waith gyntaf i gapel y Presbyteriaid, a chafodd ei fawr foddloni, nid oblegyd ei fod yn deall natur addoliad ysbrydol, ond am ei fod yn meddwl y bydd- ai ei fytaediad yno yn fath o iawn am ei bech- odau. Yr oedd ei chwaer, yr hon oedd tua dwy flwydd oed yn hynach nag ef, o dan y cytì'elyb argraöìadau, ac arferent eill dau fyn- ed o'r neilidu i adrodd eu gweddiau. Ond anffàfriol iawn oedd ei amgylchiadau ef i feithrin egwyddorion crefyddol. Fel y daeth yn fwy cydnabyddus â ieuengctyd y gym- mydogaeth, unodd yn fwy calonog yn eu chwareuyddiaethau a'u digrifwch, yn y rhai y treulient bryduawnau dydd yr Arglwydd yn gyffredin. Ond eto ar arnbell i adeg ad- fyfyriol, ac yn enwedig yu y gwely'rnos, teimlai bangfeydd euogrwydd, a rhyw ddys- gwyl otnadwy am farnedigaeth; ond es- mwythâi ei gydwybod trwy addewidion o ddiwygiad mewn henaint ac yn yml marw. Parhaodd yn y sefyllfa meddwl hyn hydnes oedd tua deug mlwydd oed; ac hyd yr oedran hyny ni bu ddiwrúod erioed mewa ysgol. Ac yn y rhagolwg o fyned i'r ysgol, Uwyddodd i gael gan ddau o'i gymdeithiou ifainc i ddysgu y Uythyrenau iddo ar bryd- nawn y Sabboth, yn llechwareu. Buan wedi iddo fyned i'r ysgol fach wladaidd hyn daeth yn alluog i ddarllen ac ysgrifenu Cymraeg a Saesnaeg, a thipyn o rifyddiaeth mor belled a Compound Multiplication. A'r holl ysgol