Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

Y SERËN ORLLEWINOL Cyf.YIL] ÌÖNAWR, 1850. [Rhif. 65. V GWAHANIAETH RHẂNG Y GREFYDD BRO- TESTANAIDD A'R GREFYDD BABAIDD, Mewn Llythyr at Gyfaill Ymofyngar, {€yfielthedig o'r American Messenger.] Anwyl Syr,—Cawsoch eicli codi i fynu yn Babydd, ac hyd yn ddiweddar derbyniasoch ddysgeidiaeth a chyfarwyddiadau y grefydd hono fel gwirionedd. Pa fcrdd bynag, yn rhagluniaethol, cawsoch eich tywys i ameu llawer o bethau a dderbyniech gynt gyda ffydd ddiysgog, ac i deimlo bod crefydd eich tadàü, yn yr hon y'ch addysgwyd, yn wahan- ol i'r grefydd a amlygodd Duw er cymerad- wyaeth a iachawdwriaeth dyiiion ; a chan nad oeddech yn meddú cyfiéusderau i gyfer- bynu y ddwy â'u gilydd eich hunan, gofyn- wch genyf fi osod o'ch blaen ddangosiad byr o'r gwahauiaeth rhwng Catholiciaeth a Phro- testaniaeth. Yr wyf yn awr, gydag hyfryd- wch o'r mẁyaf, yn cydsynio â'ch cais, gan weddio yn daer a'r i chwi gael eich dwyn o dywyllwch i oleuni, ac o rwymau rhagfarn i ryddid gogoneddus plant Duw. Y máe y pyngciau y gwahaniaethant yn bwysig ac am- irýwiol, ond yli bresennol y cwbl a amcanaf yw nodi rai o honynt. 1. Y maent yn gwahaniaethu o barthyr hyn a olygant yw yr eglw.ys. Y Pabydd a ystyr- ia ei bod yn gynnwysedigo bawb a ufuddhant i Grist a'r Pab ; y Protestant, o'r rhai a ufudd- hant i Grist. Pa mor'santaidd a difrycheu- eulyd bynag y byddo pawb Cristionogion yn eu bucheddau, os na chredant yn y Pab, cy- hoeddir hwynt gan yr eglwys Gatholig yn ànghredinwyr ac hereticiaid; ganeibodmor angenrheidiol, er perthynu i'r eglwys hono, i gredu yn y Pab a chredu yn Iesu Grist! 2. Gwahaniaethant o barth reol ffydd ac ymarferiad. Y Protestant a ystyria mai Gair Duw yn unig yw reol anffaeledig ftÿdd ac ym- àrferiad. Y Pabydd a ddysga, ei fod " nid yn unig Gair ysgrifenedig Duw, ond hefyd ei air anysgrifenédig; neu, mewn geiriau eraill, ysgrythyr a thraddodiad, a'rrhai hyn wedieu cymysgu a'« hesbonio garl yr eglwyä Gathol- ig." Y mae hyn yn wahariiaeth pwysig. Yn è*T. nt S nghyfrif y Pfotestant, y máe cÿfarẅyddiadatí, y llyfr bychan hwnw a elwir y Bibl yn ddi- gonol; ond hyn a gyhoedda y Pabydd yn gyfeiliornad damniól. Dyg ef yh mlaen, fel reol ffydd, yn gÿn'taf y Bibl, yha yr Apocry- pha, yna y traddodiadau, yna reolau a phen* deffyniadau cymanfaoedd, ae yna gyfíeithiad ac eglurhad yr eglwys o'rcwbl. Apha uu ai wrthÿ gair "eglwys" yn y cyssylltiad hwn y deallir y Pab yn unig, neu ynte y cynghor, neu ynte y Pab à'r cynghor, sydd eto heb ei benderfynu. Os yw yn anhaẁdd deall r'eót ffydd y Protestant mewn rai pethan, rhaid dy- wedyd fod reol y Pabydd yngwbl tu draw ì gyrhaedd dirnadiaeth ddynol. 3. Ymaent yn gwahanìaethu 0 barth def- nyddiad y Bibl. Y Protestaniaid a olygant y Bibl fel ewyllys ddatguddiedig Duw i ddyn—• i bob dyn ; achan hyny ystyriant fod gan bob dyn byw hawl i'w ddarllen drosto ei hun, er barnu pabethywei ddyledswydd, a pha beth y mae yr Arglwydd amiddò ei gredu. Ond Pabyddiaeth a wahardda ledaeniad cyffredin- ol y Bibl, ac ni chaniatai neb ei ddefnyddio ond y rhai y dywed na ^niweidir eu meddyl- iau trwy hyny; ac yn ei le gosoda lyfrau gweddiau a chyfryngau defosiynol eraiil yn nwylaw y bobl, yr hyn a duedda i ddaros- twng crefydd y Bibl, a chefnogi crefydd'y Pab. Y mae Protestaniaeth yn cadw yn mlaen i losgi y tân agyneuwyd gan Dduw yn ein byd, ac yn cyfarwyddodynolryw i rodio yn eì oleuui; ond Pabyddiaeth a'ch melldithiá am hyny, symuna y goleuni ymaith, ac a os- oda yn ei le ei goleuni ei hun, gan eich trai ddodii ddinystr os nabydd i chwi rodîo wrth ei llewyrch pwl ac aneglur, 4. Ymae.ni yn gioahaniaethu o bárth prif wrtluldrych addoliad. Y Bibl a ddengys un- deb y Personau Dwyfol, ac yn hyn gellid meddwl bod y Pabydd yn cyduno ; ond tra y mae y Protestant, yn ol cyfarwyddyd y Bibl, yn condeihnio pob addoliad a gynnygir i wrthddrychau eraill, neu ynte i Dduw trwy gyfrwng darluniau a delwau; Pabyddiaeth, o'r tu arall,a ddysga bod addoliad dwyfol yn ddyledus i'r Fòrwyn Saníaidd., i'r groea wirì' ioneddol, a phethau eraill; a bod gwasan- aeth crefyddol i'w gyflwyno i angylion, ac i