Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

Cnlcbgntou ÌHisoí :\t teattáctj? Cerbòomtetlj n |kroûoẁälj êvmtû$. >T)Tft a-t. v rr»rTirfP£P o "ROR MIS. Rhií'89. CYF. IX. 1831, Pris 2c NODION CERDDOROL. G.A.N YSfíUAFEIîLWR- CANTAWD "CANTREF Y GWAELÓD." Yn ol ein addcwid yn y rhifyn diweddaf, yr ydym yn m nedi dynu'r Ysgr ifell dmj y Cantata fudd- ugol ar " Cantief y Gwaelod." Wedi gwelcd beirniadaeth Tanymarian yn dyrchafu cymaint ar y eyfansoddiad, creodd hyny awydcl mawr ynom am giiel golwg arno. a danfonasom am dano, ac ni chafwyd eriocd fwy o siomiant mewn dernyn. Yr ydym yn ddiolchgar i'r awdwr am hysbysu yn y penawd mai "Cantref y Gwaelod" oedd ei destyn. pe amgen, anmho íbl fyddai i ni wybod ar ba beth y cyfausoddodd, gan ei fod mor wasgaredig ac anghyson ; y mae yn debycach i freuddwyd o dan ddylanwad hunllef na dim arall. Uhyw syìfaen fingamfongam hynod yw hon i gerddor i adeiladu arni. Y mae'r awdwr yn clangos ei hun yn dra anghelfydd a dichwaeth trwy yr oll o'r penillion. Canfyddir bai o dra mynychiad yn y penill cyntaf niewn dwy lînell olynol i'ẃ gilydd, sef. " A sêl ar wefus yr aiç; Arianaidd yw gwyneb y lli." Gwyr Süly-Billy mai yr un yw yr aig a'r lli, Ÿa. rhif yr 2ii, rhydd yr awdwr ar ddeall fod rhyw frwydr fawr wedi bod, nnd ni ddywed rhwng pwy, y piyd, na'r fan. Tebyg mae mewn hunllef y canfyddodd y frwydr bwysig hoa:— Distawodd twrf y frwydyr fawr, Ni chlywir tincian arfau dur; Y cleddyf gloew ar y mur Sydd fud—mae'n tawel huno'n awr! Haul lieddwch—nefol angel hardd, A wena uwch y Cantref caiu: Ust! clywch o bell bcrorol sain Y Delyn fwyn, a chân y Bardd. Dyma yr awdwr eto yn rhif 3ydd fel game coch ar y pit a'i gaffles yu barod i drywanu ; 3. Dyrchafwn glodydd Gwyddno Garan Hir, Ymladdwn drosto ef, a thros y gwir. ond mewntrawiad llygad, wele ef yn ymdoddi i rhyw wyl dyner, a dywed fod "y beirdd a phaẅb mewn hwyl" fel pe na buasai y beirdd yngynwys- edig yu mhawb. Yn rhif y 4ydd cana glodydd ei wron gan I ddyweyd y bydd ei glod i gael ei seinio pan fyddo yn ei arch ; tra mae'r awdwr yn ei hurtwch yn I nes yn mlaen yn dweyd mai ei larpio gan y mor a gafodd. líhyfcdd iawn! Cluded yr awel glodydd ein gwron, Cantref y Gwaelod fìoeddia ei bareh; Gwyr Ceredigon, Arfon, a Meirion, Seiniaut ei fawlgerdd pan fyddo'n ei arch Y mae eto yn rhif y 5ed mewn hunllef, ond «smwythach na,'r blenorol. Y mae yn gweled ei elyn eilwaith, ond y tro hwn yn ei fedd. Gyda llaw; clywai gawrfloedd gynhyrfus yn galw i ryw wledd, ac ar ol llanw ci gwd croen, ffwrdd ag ef fel pilipala at y delyn, i'r maes at yr wyn, yna i'r ardd at y blodau, ac oddi yno i Ga tell Gwyddno. Dyna dintipws dantipws i ni mewn un penill. Cawn ef yn rhif y 7fed yn gloddesta ar winoedd, nes llwyr anghofio'r byd a mynecl i gysgu; ond b irnwn iddo ddcffro cyn llwyr sobri, canys gwelodd yn ganlynol yri rhif yr 8fed—beth na welodd neb o'r blaen, sef yr haul ar ser ar uu pryd. yr hyn sydd yn anmhosibl, oddi eithr pan byddo diff>g cyflawn ar yr haul; hefyd, anhebyg i goron arian yw y lloer tra'r haul hcb fachludo; wele'r penill:— Yr haul—ardderchog deyrn y dydd, Fachluda'n nghôl y cwmwl llwyd; A'r lloer—fel coron arian sydd Yn gwenu draw uwch Dytiryn Clwyd! - Y sêr fel llygaid engyl nên, A geir yn syllu ar y byd; Distawrwydd lywia "Walia Wên, Mae nef a daear fel yn fud! Testyn rhif y 9fed yw "Golygfa y maes ger Caer Gwyddno," oncl ar bethau eraill y cana. Dechreua ddarlunio'r maes fel y canlyn:— Mor brydferth yw y nos! Y lloer sy'n ei choronij Wedi darlunio'r maes fel yn» mor arddechog gei y Casteil y peth nesaf a dyn< d 1 ei sylw oedd Myfariwÿ (ei gariad cfallai) yr hon a daer wahoddodd i ddyfod dan lwyn, a hyny wedi'r nos; amser priodol onite. Khif y lO^'ed sydd Gydgan ar y " Gorlifind.'' Rhyiedd mor ddigyffro y cana Elphin Ap Gwyddnc gan ymadawol i'w dad a'i fam yn rliif lleg. Khif ] 2fed sydd Gydgan farwnadol i'r Cantref, ac yma y diweddìr y rhan gyntaf o'r Gantawd gawlconllyd hon. Nid yw rhif y 13eg ond parhad didor o'r gymy^gfa ...