Welsh Journals

C A CYLCHGRAWN CENEDLAETHOL. Cyf. ITI.] GORPHENHAF, 1855. [Rhif. 7. DARLITH AR FARDDONIAETH. Gan Rowland Walter., Ysw. (Ionoron glan dwyryd). Ëry dydd y rhoddodd trag'wyddoldeb enedigaeth i'wblentyn amser, y mae amser wedi anadlu allan filoedd o flynyddau y rhai a gymerwyd i fynu ac a wasgarwyd yn awyr anfesuroldeb; ood er amledd y blynyddau sydd wedi myued ymaith, y mae eu cyfoewidiadauyr un mor lluosog. Yr oedd llawer 0 bethau yn gredadwy gau yr oes a aeth heibio nad ydynt felly gan yr oes hon j ac un o'r pethau hyDy ydyw, crediniaeth mewn ymddangosiad ysbryd- iou. Nid wyf fi yn dewis byw gan mlynedd ar ol fy oes ; ond yr wyf yn credu nicwn ysbrydion ac ysbrydiaeth, a bod gwahanol oesau yn llafurio dan wahanol ysbrydiaethau. Yn amser Thomas Edwards o'r Nant fe ddis- gynodd Ysbryd Barddoniaeth ar y byd (Cymru a feddylir), ac yr oedd pawb. bron, yn teimlo ei effaith. Yr oedd yu byw yr amser hwnw rai Beirdd o'r ràdd uchaf; ond yr oedd dosparth arall yn gallu byw a galw eu hunain yn Feirdd, ac un o'r dosparth hwn oedd Siôn Pen Beirdd. Yr oedd un arall ü'r dosparth hwn yn byw yn agos i Gorwen, ac fe gymerodd Siòn yn ei beu ryw ddiwrnod fyned i ymweled âg ef; ac yn mhen llai na phedair awr a'r hugain ar ol ei ddyfod i'r tý, mae'n debyg, cymellodd y gwr ef i farddoni ychydig; oi d nid oedd Pen Beirdd yn teimlo ar ei galun wneydyr adegho no, a rhoes y cymelliad yu ol at wr y tý, yr hwn a'i hatebodd yn groes rw ddysgwyliad ; a chan i'r anerchiad dori rhai o esgyrn ei deimladau, fe'i cy- farchodd o fel hyn :— "Jack y crydd yn gloff, A'i wraig hefyd." '•Bah" ! ebe Jack "nid ydi hwna ddim yn brydyddiaeth." "Wel,''ebe Pen Beirdd, "os nad ydi o'n brydyddiaeth mae o'n wir." Yr ysbryd nesaf a ddisgynodd ar y byd oedd yr Ysbryd Gorymdeithioìp bu dylanwadyrysbiyd hwn,am yspaid, mor effeithiol nes gwneuthur i aohygyroh ogofáu y mynyddoedd ddadseinio caniadau dirwest; ond fe giliodd yr ys- brydhwn i roddi lle i un arall. Yr ysbryd nesaf a ddisgynodd ar y byd oedd Ysbryd y Cyrn ; ac yr oedd yr ysbryd hwn mor arswydus ag ysbryd gwlad y Gadareniaid. Yr oedd pedwarcarnoliaid a gwylltfilod y ddaear yn ffoi am eu heinioes pa lebynag y gwnai ei ymddangosiad ; ac yr oedd mor gyffredin yn Ngbymru oes oedd y wlad yn fath o Jericho, a gwyr a chyrn yn amgylchu pobpentref. Mewn pentref, nid anhysbys, yr oedd dau fand yn cydgychwyn yn eu gyrfa chwythyddol, ac wedi i un o'r ddau ddysgu chwareu tôn, nid yn gywir, yr oedd yn rhaid iddynt fyned irpentrefnesaf i ddangoseu medrusiwydd. Y Sadwrn canlynol aeth y band arall i'r un lle er mwyn i'r trigolion gael man-