Welsh Journals

CWRS Y BYD Rhif 25 IONAWR. 1893. CyfIIÌ A N G L A D D 189 2. CYN y byddo y llinellau hyn yn ilaw y Darllenydd bydd 1892 wedi ei chladdu wrth ochr ei chwiorydd yn meddrod y gorphenol i aros dydd yr adỳyfodiad mawr. Blwyddyn ryfedd fu hi ar y cyfan mewn mwy nag un ystyr ; llawer rhyteddach nag un o'r hiliogaeth y daethom i gydnabyddiaeth a hwynt. Mae yn anhawdd gwybod heth i ddyweud am dani yn îyr, ag a fyddo o ddyddordeb i'r dar- llenydd. Pa fodd bynag, ni a geisiwn fwrw brâs-olwg dros yr amgylchiadau mwyaf pwysig a chynhyrfus y bu 1892 yn dyst o honynt. Agorodd ei llygaid yn Ionawr wrth gwrs, ac fel y rhan fwyaf o'i chwiorydd, yn nghanol tywydd ystormus, adeg y gwneid hafoc ar wyneb y tonau. Llongdürylliadau. Nis gallwn ond prin eu henwi. Aeth y Clùldiuall i lawr ger Flushing, gydag 16 o ddwylaw ar ei bwrdd ; a'r John Elder, perthynol i'r Pacifìc, a aeth i'r gwaelod ar dueddau Chili. Llosgodd y Main o New Orleans yn ulw ar lanau yr Azores pan ar ei ffordd i Liverpool. Diangodd y dwylaw a 240 o'r anifeiliaid byw oedd ar ei bwrdd. Collwyd y Maxwell, ond achubwyd y dwylaw. Collwyd y Thracia ger- llaw yr Isle of Man; ac aeth y llong fawr Bokhara i'r gwaelod, a'r Boumania, gyda 104 o ddwylaw; a chollwyd y llong ryfil Hotus ar dueddau Portugal. Mae yn ngwaelod y mor drysorau pe gellid cael hyd iddynt. Bu Llofruddiaethau yn lluosog yn ystod y flwyddyn ; llofrudd- iaethau yn dwyn gwedd mwy anesgusodol nag arfer. Éevill yn Doncaster yn lladd ei bedwar p'entyn. ac yn olaf yn gwneud pen am dnno ei hun. Y ddynes Montague hono yn llofruddio ei geneth fach dan enw ei chospi am beidio ynddwyn yn foueidigaidd yn yr ysgol, yn ei cbrogi gerfydd ei breichiau mewn ystafell dyweîl wrthi ei hun, a phan gafwyd hyd iddi yr oedd yn gorph marw. Dyna R. Bromley, gerllaw ^roesoswallt, yn lladd ei dri phlentyn, ac yna yn lladd ei hun ; a dyna Charles Stone'yn Blaenafon yn lladd ei wraig, ac yna yn tori ei ^ddf ei hun ; ac amryw eraill ellid euwi heblaw. Byddwn yn wastad yn '-ydymdeimlo o ga'ìon a'r bobl fydd, wedi üotruùdio, yn gwceud pen am dauynt eu hunain : maent hwy yu wrth- rychau tosturi genym; ond am y rhai hyny fydd yn liòfruddio er mwyn cael arian, neu er symud rhyw rwystrau fydd ar eu ffordd i fwyniiau eu hunain, nid oes genym fawr o eiriau tynei i ddweud wrthynt nac am danynt. Dyna er engraifft y Cooper yua iaddodd ei wraig yn.ls'e of Man; y Dr. Neiii Cream yna laddodd nifer o ferched anffodus yn Llundain, yr hwn yn ol barn llawer oedd Jack y Ripper; y James Stockwell hwnw o Leeds, lofruddiodd yr eneth ieuanc houo Catherine Dennis o Fflint yu agos i Hudderstield ; a Deeming, tywysogy giwaid lofruddiog i gyd, yr iiwn a wnaetìi ben am fi wrai>;, Cymraes o Bentro, a'i bedwar pleutyn gan eu clad.iu o dan gareg yr aelw\d yn y ty Jle yr oedd yu byw yn agos i Proscot, ac wedi hyny a briododd un .^iiss Mathers oedd yn b} w o fewn ychydig latheni i'r Ue yr oedd y pump yn gorwedd, ac aeth a hi i Awstralia, a chyn bod yno ond yehydig fisoedd yr oedd wedi gwneud yr uu peth â hithau ; ac oni buasai i'r drefn fawr osod yr heddgeidwaid ar ei lwybr buasai wedi gwneud yr un peth au: un arall. Gresyn uas gallesid gosod cospdrymach na chrogi ar gymeriad o'r fath. Bu amryw wyr cyhoeddus Faew yn ystod y flwyddyn, yn mhlith.y rhai gellir nodi Khedir«j yr Aipht, a'r duc o Cíarence. a rhyw dywysog Germauaidd o tîessen ; Ernest Reuan, yr hanesydd ar atbr.mydd Ffrancaid.i ; Thamas Cook, yr hwn a wpaeth wasanaeth mawr i'w oes drwy ddw^n te thio o dau reolaeth a threfn, vn fath o wyddor ymarferol. Yroedd i ddynion wneud gw ibdeithiau trwy wledydd estronol o dan ei arweinial ef yn rhatach, a llawer mwy dyogel na than yr hon dref-i. Symudodd angau h.efyd y beirdd Tennyson a Whittier y Crynwr. Mawr y drafferth sydd yn y wlad hon eisiau un i laaw lle y blaeuaf; ond y mae yr Americaniaid yn hoîlcd dawel, ao yn ymddiried i natur i ddwyn allan olynydd i Whittier. Bu farw priod Arlywydd yr Unoî Dalaethau yn y Ty Gwyu. Dyna brawf eto