Welsh Journals

. ■ . Y DRYSÖEFA, ÎÌH!F;.LXXIU.] IONAWR, 1837. [Llyfr VII. V BITCHD21ÄITH CEISTIGSSTO&OI.. RHIF. I. ■—»©<'<— a@K];Kä W D.©LI1 IFI?.. T Dîwygîwr clodwiw uchod a anwyd faenu yn Rhydychain Y .pryd hyn yr yi y flwyddyn 13'24, yn agos i RichmOnd \ oedd efe wedi ennill parch eyfl'redinol, ac urddolion penaf yr eglwys a'icarent ac a'i mawrygent. Pa fodd bynag oddeutu y flwyddyn 1370, mewn canlyniad i'w ymddygiad gwrol, ac eofn, ar ryw beth a barai betrusder cydwybod, efe a fwrid o'r swydd olaf a grybẃyllid, trwy or- chymyn oddiwrth y Pab, yr hyn a chwerw- ai ei feddwl yn lled dost yn érbyn ei saneteiddrwydd, Y pryd hyny yr oedd y Pab Urbán wedi rhoddi rhybudd i'r brenin Edward, o'i fod yn aracanu ei wysio ef i ymddang- os yn ei lŷs, yr hwn ydoedd yn Avignon y pryd hyny, i ateb am ei ddiffyg o gyf- lawni y gydnabyddiaeth a dalai ei rag- flaenor Ioan, i esgobaeth hhufain, am freniniaeth Lloegr, a llywodraeth yr Iwerddon; ac am ommedd talu y deyrn- ged arferol i'r esgobaeth hono. Ond y brenin a benderfynai wr.thẃyrrebu y" cyf- ryw honiad, a'r senedd a gymerádwyai y penderfyniad, pan feiddiai mynaeh gym- eryd arno amddifi'yn y Pab, a haeru bod ei honiad yn eithaf cyfiawn : ond Wicliff a gyfodai yn wrthwynebwr zelog a gallu- og i'r ysgrifenydd hwnw; gan amddiffyn uniondeb penderfyniad y brenin, trwy yr hyn yr ennillai sylw a fl'afr aniryw o'r mawrion, yn enwedig John o Gaunt, Duc Lancaster. Yn 1372, efe a roddwyd yn Ddysgawd- wr Dwyfddysg, a darllenai ddarlithau cy- hoeddus ar dduwinyddiaeth, er hyfryd- wch tra mawr yr efrydwyr. Efe a drod'd ei feddwl dracheí'u at y cyfeiliornadau, a'r annrhefn oedd wedi ymlusgo i'r, eglwys, gan benderfynu eu dynoethi, gyda'r am- can o gael diwygiad oddiwrthynt, ac yn mhen"ychydig flynyddau wedi,' efe a gy- yn mhlwyf Wicliff, Swydd Gaerefrog. JNidydys yn meddu nemmawr o sicrwydd ^10 arn^ylchiadau ei riaint yn ei ddydd- *au boreuaf ef: oud dilys yẃ, ei fod ef yn n°dedig ain ei alluoedd meddyiiol pan yn ^fa ieuanc ; a phan nad oedd ond un öilwydd ar bymtheg oed, efe a dderbyn- l?ýý yn ddysgybì o athrofa enwog Rhyd- ychain, l!e yr hynodai ei hun drwy ei •v,örö;id at Ddwyfyddiaeth (dwinittj) a.c "•thronddysg Aristotle, y rhanau tywyllaf 0 ysgrifeuadau yr hwn a drysorasai yn ei S(,f, nieddir. Yma hefyd y daeth yn dra CnJ'farwydd ar y gyf'raith wladol ac eg- wysig, ac yn hyddysg yn neddílyf'rau »doegr yn gyffredinol: at yr hyn yr yehwanegai ymehwyl manol i'r Ysgryth- yrau, ae olrheiniad dyfaî ar waith tadau ^^dinaidd yr eglwys. Ymhyfrydai yn ClUduol mewn myfyrio ar yr Ysgrythyr- u< ac ysÿrifenai nodiadau, esponiadau, a arhthau ar amryw i*anau o honynt, o flerwydd piham y'i gelwid Dr. Evangeli- CUs, neu yr Athraw Efengylaidd. *»fe a f'eiai awdurdod ac ucbelfrydedd j "ab mor f'oreu a'r flwyddyn 1356, m£wn traethawd ar' Oes olaf ÿr eglmys.' Ac yrà v flwyddyn 1360, efe a ymenwogodd ynl J'Ood drwy ei wrthwynebiad doeth a; elog> i drawsder y mynachod cardodawl, c yn fuau ẃedi hyny, trwy ddadl ar dl°di Crist. i *n 1361, efe a ddyrcbafwyd i fod yn íeistr coleg Baliol, yn Rhydychain, acan- r'egwyd ef a bywioliaeth colegawl, ac yn mhen y pedaii bìynedd wedi hyny, efe a "%1-ehafwyd gan Simon lslip,'yr arches- Sol>, i fod yn warcheidwad atleg C'aer- güint, yr hwn yr oedd ef newydd ei syl-