Welsh Journals

Cyf. XX. EBRILL, 18 5 7. Rhif. 232. ;riuiljiiìuît u IjniîBpun. CYSONDEB Y FFYDD. [Parhad o du dal. 53.] MEDDYLIEM fod yn amlwg erbyn hyn fod rhyddid yn gystal â rhwymau yn perthyn ^i' ewyllys. Awn rhagom gari hyny i chwilio Pa beth yw natur y cysylltiad sydd ìhyng- ddynt, a pha fodd y maent yn gyson a'u gil- ydd. Ar yr un pryd ni ddylid aros heb eu credu nes y delom yn alluog i weled eu cyson- deb, os yw pob un o'r ddau osodiad yn eglur ar ei ben ei hun. Ac os nad ydym yn cam- Bynied, y maent felly. Efallai fod dangos eu cysondeb i foddlonrwyddyn orchwyl uwchlaw rheswm; er hyny nid yw yn canlyn fod eu cydsafiad yn annichon&dwy: ond y mae gwadu y naill neu y 11-all yn ymddangos yn beth croes i reswm. Gan hyny, nid oes gen- yw ond dewis rhwng yr hyn sydd uwchlaw rheswrn a'r hyn sydd yn groes i reswrOj rhwng yr hyn sydd ddichonadwy a'r hyn sydd nnnichonadwy. Ac nid hyny yn unig, ond yr ydytn yn gweled riiwjmau a rhyddid yn cydgyfarfod ac yn cydsefyll yn mhob am- gylclüad arall. Yn yr holì greadigaeth ddi- fywyd, yn mhob gwladwriaeth, ac yn mhob ^ymdeithas, y maent yn egwyddorion gwrth- gyferbyniol; yr hyn sydd yn profi yn ol ^heolau cyfatebrwydd eu bod yn debyg o fod felly hefyd yn yr ewyllys. Pe na byddai dim 1 w ddyweyd ond hyn, tybiem fod y fantol yn troi o blaid y farn a amddiffynir yn yr ysgrif hon. Y maegenym rai ystyriaetbau pellach ar ûyn, y rhai a ymddangosant o flaen ein medd- wl 'weithiau gyda gradd o eglurder. Pa un » fedrwn eu dwyn allan, a'u gwneyd yn eglur i bawb o'n darllenwyr sydd bwnc amheus ; yn »v, JOfc 1Ÿ enwedig wrth gofio nas gellir dysgwyl i neb gymeryd trafferth i ddeall yr ymresymiad, ond y rhai a arferant ymddyosg oddiwrth eu syniadau corfforol, a threulio llawer o'u ham- ser yn myd y meddwl. Gwyddom fod ycbyâ- ig o'r fath hyn yn Nghymru eisioes, a hyderwn y byddant yn fuan yn fwy llnosog. ; Ein golygíad ar ryddid yr ewyllys yw,ei fod yn gynnwysedig mewn galln i ddewis a phen- derfynu heb fod un achos o hyny y tu allan i'r ewÿilys. Ffynnonell wreiddiol y dewisiad a'r pendefyniad yw yr ewyllys ei hun. îíid ydym yn son yn bresennol am weithrediadau grasol yrYsbryd Glan yn enaid dyn. Pa beth bynag sydd oruwchnaturiol, mae yr a«hos o hono yn Nuw; ond mor bell ag yr ysfyriwn ddyn ar ei ben ei hun, heb olwg ar ras penarglwyddiaeth ol,y mae yr aehos o bob gweithred yn y dyn ei hun. Gellirolihain y weithredyn ol nes awn at, yr ewyllys, ond nis gellir myned yn mbeìlaeh^ Dyma y w rhyddid yr ewyllys. Ond drachefD, er fod yr ewyllys yn gweithredu o honi ei hun, y mae yn rhwym o weithredu yn gyfatebol i'r deddfan sydd yn perthyn i greadu rhesymol; y mae yn rhwym o ddewis y daioni ymddang- osiadoì mwyaf, a phenderfynu yn ol y ihesyra- au cryfaf sydd o fiaen y meddwl. Dyma yw rhwymau yr ewyllys. Pr dyben o ddeall pa fodd y maent yn cyd- sefyll,meddyliwn am yr undeb ìhwng yr enaid a'r eorff. Addeir yn gyffredin mai yr enaid sydd yn achosi gweithrediadau y corff, ac nid y corff yn achosi gweithrediadau yr enaid. Er hyny, y mae yr enaid yn rhwym o weithredu yn ol y syniadau a drosglẁyddir iddo trwy y synwyrau corfforol. Yn awr, fel y mae yr enaid yn rhwym o weithredu yn gyfatebol i'r hyn a cjderbynia oddiwrth y synwyrau corffor- ol, felly y mae yr ewyîlys yn rhwym o weith- r/du yn gyfatebol i'r hyn a dderbyuia oddi- wrth y deall. Ac megy» nad yw y naill /»