Welsh Journals

Y CYFAILL. Rhif. UII.] MAI, 1842. [Cyf. V. Ettc$trraetf>oiraet8. HAMES MR. HVHiH-DTB. (Allaa o Seren Abertawe am 1815.) Mab í rieni crefyddol oedd Hunan-dyb, ac felly cafodd ei addysgu a'i hyfforddi mewn athrawiacth a dyledswyddau crefydd o'i febyd. Yr oedd arwydclíon o falchderac yinchwydd yn ymddangos ynddo er yn blentyn, ond fel yr oedd ei wybodaelh yn cynnyddu, a'i adnabyddiaeth o heîynt y byd a barnau dynion yn yrahelaethu ; fe ddysgodd fod yn lled fedrus i guddío ei falch- der â ffug-ostyngeiddrwydd, ac â rhith o btman- ymwadiad. Tybiai mai y ffordd unionaf i barch a dyrchafiad yn mhlith crefyddwyr, oedd trwy wneuthur yr ystumiau mwyaf crefyddol amo ei hun ; a thuag at gyrhaedd hyn, sylwai yn fanwi ar ymddygiadau y rhai enwocaf a mwyaf eu parch yn yr eglwys, yn mhlith ei blaid ci hun ; a mawr oedd ei ymdrechiadau yn ceisio eu dilyn yn mhob ystumiau ag afarnai efe yn ddymunol ynddynt. Buan y cyrhaeddodd i radd helaeth o wybodaeth, a dawn i ymadroddi yn hyaẃdl, fel y gwnawd sylw arno gan ei gyfeilíion. Dech- reuwyd ei annog ef i weddio yn gyhoeddus. a rhyíedd fel y byddai yn clust-feinio am oc,hen- cidiau ac amen y rhai oddiamgylch iddo, a thybiodd yn fuan n'ad oedd gweddj'wr yn ei ardaî mor rhagorol ag ef ei hun Byddaisẁn y gyn- nulleidfa yn llawer o gymhorth iddo, ac yn eff- eithio yn fawr ar ei dymherau. Yr oedd yn meddu ar ddawn hynod i wneuthur sẁn galarus a chrynedig tebyg i un á chaion ddryllìog o herwydd pechod, Brydiau eraill, byddai ei dôn yn beraidd a soniarus, tebyg i un yn gorfoleddu yn yr olwg ar drefn iachawdwriaeth. Byddai weithiau yn parháu hanner awr neu ychwaneg ar weddi yn gyhoeddus, ond gwasanaethai pum munud neu iai iddo yn y dirgel (oddieithr iddo feddwl fod rhywrai yn gwybod ei fod ar ei ddef- osiynau ;) ac yr oedd morfarwaidd adiymdrech gyda Duw yn y dirgel fel y byddaí yn fynych yn ymoliwng 1 gwsg tra y byddai ar ei liniau. Byddai yn cael mwy o foddhád trwy osod allan ei ddoniau ei hun, nag wrth wrando neb arall, ac ni byddai neb yn ddystawach nag ef wrth wrando rhyw nn aralL Byddai y cyfarfndydd hyny yn ddiflas ìddo, • rhai na byddai ef yn ymddangos yn rhywbito ynddynt. Pa fodd bynag, yr oedd ei ddoníau a'i wybodaeth yn hurtio ei gyfeillion, «e yn dyryeu y rhan fwyaf yn yr egiwys lie yr ydoedd; i deehreuwyd sibrwd y'mhlith amrywiol íbd riiyw debygolrwydd y gwnai Hunan-dyb lenwi lle uwch yn yr eglwys, a dygwyddodd i ryw hen wreigan frau ei thafod hysbysu hyny iddo yntau. Cafodd hyn gryn Ie ar ei feddwl, Oyr. T. 17 a myfyriai lawer pa fodd i ymddango» fel dyn a fyddai mewn gwewyr yn achos eneidiau dyn- ion. Pan y detrai i'r addolfa, llygadrythai ar yr areíthfa, ac ar un amrantiad taflai olwg at y blaenoriaid odditanodd, ac osmeddyliai fod rhyw rai o ddylanwad yn edrych arno, rhoddai och- enaid ddwys hiraethlon; er byny yr oedd yn ofni amlygu ci flys i neb o'i gyfeillion, rhag idd- ynt ei ddrwg-dybio; ond dygwyddodd ar ryw Sabboth i bregethwr dóri ei gyhoeddiad, yr hyn a roes gyfleusdra i un o'i gefnogwyr ei arraog i ddod yn mlaen i ' gynghori tipyn,' a'r hyn y cydsyniodd Hunan-dyb yn dra ewyllysgar, ac anturiodd i'r areithfa, ac wedi canu a gweddio, agorodd y Bibl a darllenodd destun a phregeth- odd gyda gradd o serchawgrwydd a ffraethineb. Cymeradwywyd ef gan y rhan fwyaf, ac annog- wyd ef i fyned yn mlaen, ac yntau yn ceisio ymddangos yn Iled gyndyn, gan geisio haeru ei annheilyngdod a'i anaddasrwydd i'r fath waith goruchel. Ond yn fuan wedi iddo gael rhyddid i bregethu, gyrodd ei gyhoeddiad, heb alwad, i sîr------a sîr------; aeth son am dano yn fuan trwy 'r wlad. Cymerai destunau anarferedig, a rhoddai bump neu chwech o wabanol olygiaaau awduron arnynt, a gadawai y testun yn fwy dyrns wrth ddarfod na chyn dechreu! a thrwy rhyw foddion, efe a ddaeth o hyd i ddau ddwsin neu dri o enwau Groeg a Hebraeg o ba rai y gwnai lawer o ddefnydd, yn enwedigoLHe na byddai ncb dysgedig yn gwrando. Gorlenwai ei bregethau o fastarddiaeth, gan haeru eu bod yn well i egluro ei olygiadau. Carai fod yn hynod ac unigol yn ei ddull o ymadroddi. Taflodd dy o'i sain briodol, a rhoddai du yn ei He : wrth weddio dywedai du enw, du ogemant, du ras, du dý, <f*- Yr oedd Hunan-dyb yn hunan-bleidiwr, ac nis gallai ef lawenhâu am lwyddiant yr efengyl, na 'r daioni a ddygid yn mlaen trwy unrhyw enw o grefyddwyr ond ei blaid eì hun : yr yd- oedd llwyddiant eraiil yn ofid iddo ef, a'u riaf- lwyddiaÄt yn peri dirgel orfoîedd iddo.—Mewn cymdeithas, byddai yn dafod i gyd, a chwen- ychai i bawb eraiU fbd yn glastiau i gyd. Eŵ a ddymunai roddi llestr ar ganwyll pwwb araH, fel na ddelai ilewyrch ond cddiwrth ei ganwyU ei hun. Yr oedd yn ddoethach yn ei olwg eì hun na seitìiwyr yn adrûdd ẁ««wm: IJtŵm i gan drwg pei» masnachdỳ, a dyfeníai rywbetii er difiẃeru a cb*dw yoiaiUk oe byddai sflsrwd am bregeÜSwr yn debygogyŵdi neîiddyŵift