Welsh Journals

Y CYFAILL. Rhif. XLIX.] IONAWR, 1842. CCvr. V. ì$utì)ìtvuttt>oìtattỳ. COFIANT T MILWRIAD ISAAC SflELBY, CYMRO O WAEDOLIAETH; MILWRIAD YN Y RHYFEL CHWYLDROAWL, A LLÎWIAWDWR CYNTATTALAITH RENTDCRY. GAN DANIEL L. JONES, YSW. GAHẂri» gwrthddrych y Cofiant hwn ar yr llog o Ragfyr, 1753, yn agos i'r Mynydd Gog- loddol, yti Nhrcfedigaeth Maryland, Ue yr ym- scfydlasai ei dad a'i daid, ar eu dyfodiad o Gymru i'r wlad hon, Terfysgid y rhan hono o'r wlad yn ystod ei icnengctyd á brwydrau Indiaidd.— Ni cbafodd ond addysgiant Scisonig cyffiredin; ond, yn gyffelyb i'w dad, wedi ci gynnysgacddu á chyfansoddiad haiarnaidd, yn aíluawg i ddy- oddef anghenoctyd inawr, a llafurwaith caled, dygwyd ef î fyny i'r helwriaeth a defnyddiad arfau. / Pan yn 21 oed, aeth i gartrefu i Virginia Or- Ucwinol, tu hwnt i fynyddocdd yr Alleçrbany.— Yr oedd yn is-gadben yn nghydrès (company) ei dad yn rhyfcl goffadwy Kenhawa, am yr hon y crybwyllwyd oisocs yn Muchdracth ei dad, yn y rhifyn diweddaf. Hon oedd y frwydr galetaf â'r Iudiaid gogledd-orllewinol—parháodd o god- iad hyd fachludiad haul—a'r tir atn fillür bob ochr i'r afon Ohio a feddtennid gan y plcidiau, gwrthwyneliol. Yr Indiaid, dan cu pcnacth cnwog Cornstallc, a ffuisant yn y nos. Ar der- fyn y rhyfcl-dymhor hwnw, yr Is-gadben Shelby a osodwyd gan y Lly wiawdr, Argl. Dunmorc, yn ail mcwn llywyddiaeth, ar amddiffynfa a adeil- adwyd ar y tir Ilc y buasai y frwydr waedlyd, ac yno yr arosodd hyd y flwyddyn 1775, pryd yr ymadawodd i fyncd tua Chcntucky. Ond dy- ch wclodd yn fua i oddiyno iddei gartrcf yn Vir- ginia, lle, yn Gorphcnaf, 1776, y gosodwyd ef gan Gyfeistcddfod Ddiogclawl Virginia, yn gad- bon ar gydròs o filwyr. Ac yn y fl. 1777, g«s- odwyd ef gan y Llywiawdwr Henry o Virginia, yn Olygwr atighonreidiau dros gorph mawr o nlẁyr, mewn gwahanol amddiffynfoydd ar y cy- ffiniau. Gwasanacthodd hofyd yn y swydd hon i*r fỳddin gyfandirawL"" Ÿn Ngwanwyn y fi. 1779, cafodd ei ethol yn aelod o Ddcddfa Virginia droa swydd Waahing- I Ctr.Y. 1 ' ton ; ac yn Hydref y flwyddyn hono, gwnawd ef yn Uch-gadben gan y Llywiawdr Tho». Je- fferson, r ganymdo o warcheidwaW, i'r dirprwy- wyr a osodesid i redeg y llineil derfynol rhwng y dalaith hono a Charolina QgleddoL Trwy redeg y Uincll hono, cafwyd fod ei gartrefle ef o fewn yr olaf; ac yn fuan wçdi 'n, gosodwyd ef gany Llywiawdr Caswell, yn filwriad i'r swydd ncwydd Sullivan. , Yn 1780, pendcrfynodd wasanacthu ei wlad yn y fyddin nes y byddai ei hannibyniaeth.wedi ei ennil 1 a"i ddiogclu. Ni fedrai fod yn cdrych- wr tawel ar frwydr, yn gyssyUtietUg á pha un yr oedd iawnderau anwylaf ei wlad. Cydgyn- nullodd filwyr cartrefol ei swydd, ac annogodd hwynt i gynnyg eu gwasanacth am dymhor yn crbyn y gelynion. Mewn amser hýr, cyrhaedd- odd ef a'i lu wersyllfa y Cadf. McDowell, ger yr Aiaddiffynfa Cherokeeaidd, ar yr afon Lydan. ¥ Milw. Shclby, vr Is-filw. Sevier,aClark,ynghyda 600 o wyr a ruthrasant ar amddiffynfa y gclyn- ion ar gyfer afon Pacolet. Yr oedd yn amddiff- ynfa gadarn yn cael eá Uywyddu gan yr enwog Gadben Patric Moore. Amgylchynodd y Milw. Shclby yr araddiffynfa o fcwn ergyd dryll; ac wedi yr ail wŷsiad, rhoddodd y Cadb. Mooro yr amddiffynfa i fyny, gyda 94 o filwyr, a 250 safiad o arfau Hwythog, ac wedi cu trcfnu yn y fath fodd agi fod yn ddigonolergwrthscfyllcynnifer arall a> fyddin-1 u Aracricauaidd. Yn fuan wedi hynr yr oedd y Milw. Shelby, gyda 600 o ddyn- ion, yn gwylicd symudiadau y gelynion, wrth Cedar Spring, y rhai ocddynt tua 2,500 o rifedi, dan lywyddiad yr Ueh-gadben Fergusson. Ar y laf o Awst, 1780» aeth yn frwydr galed am hanner awr, pryd yr enciliodd yr Americaniaid, gan ddwyn gyda hwynt 150 o garcharorion, ym mhlith pa rai yr ocdd dau swyddog; ac cr ym- drech mawr y Prydeiniaid iddeu cael yn ol, trwy cu düyn 5 miUtir o ffordd, methasant. Ao «r y