Welsh Journals

Rhlf. 4. gaptjr Wt)tluw£ol at WQmwttk <ùúm ^mUtml tj $*ultu Dan Olygiaeth BERIAH GWYNFE EVANS. CYNWYSIAD Cti. I.—Sadwrn, Tachwedd 6, 1880. Gwladys Ruffydd, gan y Golygydd.............................. 43 Darganfyddiad Ynys Madpira gan Dafydd Morganwg...... 46 Rhamant Daeryddiaeth.— Ymladdfa gyda Bleiddiaid...... 48 Llawlyfr i Ddaiareg gan A. Rhys Thomas, Le'rpwl........ 49 Plant Helen gan eu Hysglyfaeth Diweddaf................. 60 Oriau Hamddenol gyda'r Ieuenctyd.ganTomos y Gwas... 51 Gonestrwydd yn Talu ei Ffordd.................................... 52 Yr Adran Gerddorol, Gan Alaw Ddu,— Ein Bwrdd Cerddorol............................................... 63 Llyfr Cyntaf Cerddoriaeth....................................... 54 Sylwadau Ymarferol ar G»nu.................................... 54 Yk Ysgol Sabbothol— Beimiadaeth ar Lythyr Athraw yn yr Ysgol Sabbothol at Ddysgybl Absenol............................................. 54 CONGL YR ADRODDWR— Heb Fam, heb Gartref, gan Cadifor........................... 55 Y Nodiadur.................................................................. 55 Cyfrinach y Beirdd— Dafydd Ab Gwilym a Rhys Meigan ........................... 66 Gwobrau Cyfaillyr Aelwyd ................................... 56 ~~ AT EIN GOHEBWYR Gwelliant Gwall. —Mae y gwas du tua'r swyddfa yn chwareu'r cebyst a'r englynion o hyd. Os na ddiwygiahnae Wil yma yn bygwth dod a phastwn onen i guro'r cynghaneddion i mewn i*w ddeall. Yn rhif. 2, yn yr englynion i Gyfaill yr Aelwyd, dylai y drydedd lineü o'r englyn cyntaf ddarllen fel hyn " Lloni'r bobl yn well na'r bwyd," A'r linell olaf ond un yn yr englynion " Rhyfedd »ach, difyr fydd o." Samutl J.—Ofer yw i chwi na neb arall ridysgwyl cael sylw " yn y nesaf." Er rhoddi mantais i yru ein sypynau drwy ein London Agent yn brydlon, raae pob rhifyn yn cael ei argraphu wythnos neu chwaneg cyn ei ddyddiad. Cymro Gwyllt.— B,vdd erthyglau o'r natur nodwch yn dderbyniol iawn genym ni a'n darllenwyr. Diolch calon am eich dymuniadau cynes. Anthropet.— Diolch am eich cefnogaeth, a'ch " Detholion." Ymddanjrosant yn ein nesaf. Bydd ychwaneg o'r un natur yn dderbynol. Caeronwy.—Llawen genym eich gwresawu chwithau i'n plith ar yr Aelwyd. Moes eto. Amryw Feirdd Hirwyntog — Gyfeillion anwyl, os am gael derbyniad i'r " Aelwyd rhaid i'ch ystoriau fod yn short and sweet. Mae amryw wedi aufon i ni Bryddestau meithion lanwent yn mron rifyn cyfan eu hunain ! >' is gellir cyhoeddi darnau meithion o'r fath os na fyddant yn wir uwchraddoL Darnau byrion, bywiog, ga'nt dder- byniad gyntaf. ENGLYNION BYRFYFYR, Wrth wrando "Cranogwen" yn darlühio yn Llandilo,yr hon, yn ol ei har/er, oedd yn hyawdl dros ben. Cranogwen sydd ben y byd—am araeth Mi heriaf yr holl fyd ; Mal hufen a môl hefyd Yw dawn hon, gwyr dyn, o hyd. I fyrddiwn mae'n wir farddes—odidog, A dedwydd ganyddes ; Gwir ddoniol, hawddgar ddynes, Hon i'r Ilu a g&n er Ues,—Dswi Aa Iago, Llandüo. GWLADYS RÜFFYDD: ystori hanesyddol aîí sefydllad cynta» cristionogaeth yn mhrydauf, Gan y Golygydd. Rhagymadrodd (Parhad). R oedd Cymry Prydain yr amser hwnw yn addoli Duw anweledig, heb gyfryng- iad eilunod o gwbl. Gwna rhai o'r llwythau anwaraidd yn mhlith Indiaid Gogledd- barth America yr un peth heddy w,—addolant yr "Ysbryd Mawr," fel ei galwant, ond nid oea ganddynt un ddelw weledig o hono. Yn awr, tvà yr addolai yr Ephesiaid ddelw Diana, yr Aiôtiaid ddelw Isis, a chenedloedd ereill eu gwahanol eilunod, a thra yr oeddent felly yn ffiaidd yn ngolwg yr Iuddewon oeddent wedi eu dysgu i ymwrthod a phob math o eilunod, yr oedd Cymry Prydain yn addoli eu Duw, heb yr un ddelw nac eilun. Mae genym ambell grair o'r hen amser gynt, gweddillion y cyfnod dan sylw, a chyfnodau blaenorol, ond yn eu plith ni cheir gymaint ag un ddelw, nac un arwydd i brofi fod y Cymry gynt yn addoli duwiau o waith dwylaw dynion. O'r ochr arall mae genym brofion—y profion cadarnaf a mwyaf diamheuol—fod Cymry Pryd- ain yn addoli yr un Duw a'r Iuddewon. Oes, mae ar gael a chadw y dydd heddyw ddigon i ddangos i ni beth oedd "Cyffes Ffydd" a "Chorff o Dduwinyddiaeth" y Derwyddion gynt. " Iè'," ebe'r darllenydd, " ond hen dra- ddodiadau yw y rhai hyny. Pa ddyben gosod coel ar y cyfryw î" Nage, nid traddodiadau sydd genym i bwyso arnynt Gallai y rhai hyny gyfnewid o oes i oes, ac felly ein cam- arwain. Mae genym sail sicrach o lawer, a sail bery tra siaredir yr iaith Gymreig. Beth am y geiriau Perydd, Dofydd, Geli, Rhi, lor, ac ereill 1 Enwau ydynt wedi eu hestyn i lawr i ni o oes i oes, o'r cyfnod boreuaf yn hanes ein cenedl, oesoedd cyn sefydliad cyn- taf Cristionogaeth. Enwau duwiau y Cymr/ gynt ydynt, neu yn hytrach, yr enwau roddent ar yr nnig Dduw »ddol«nt, ju ol j j^rnhanol