Welsh Journals

ü Xlaòmenẃò* Cyf. XXIII] MAI, 1907. [Rhif 269. NODIADAU AMRYWIOL. Jonathan, Offeiriad Micah. Diau fod y rhan fwyaf o ddarllenwyr y Lladmerydd yn gydna- byddus a'r hanes a geir yn Llyfr y Barnwyr xvii., xviii., am yr offeiriad a aeth allan o Fethlehem Judah, " gan fyned i drigo íle caffai le." Golyga hyn ei fod wedi colli ei le, a'í droi o'i swydd oherwydd rhyw gam-ymddygiadi neu gilydd, a bod arno gywilydd aros yn ei ardal, neu ei ddinas ei hun, ar ol hyny. Y mae' yn myned wysg ei ben, ac yn dyfod i dŷ Micah yn 'mynydd Ephraim. Yr oeddí Micah yn eilun-addolwr, yn meddu ar ddelẃ gerfiedig, a wnaethid iddo gan ei fam, ac Ephod a Theraphim. Yr oedd ef yn falch iawn o gael y Lefiadì dä-gymeriad1 hwn i'w wasanaeth, a gwnaeth ef yn dad ac yn offeiriad iddb ei hun; gan ddywedyd, " Yn awr y gwn y gwna yr Arglwydd ddaioni i mi, gan fo'd Lefiad genyf yn offeiria'd." Fe gofir hefydí fod y pum' dyn a anfonodd meibion Dan i chwilio am etifeddiaeth iddynt, wrth fyned heibio i dŷ Micah, wedi gofyn i'r offeiriad hwn'ymofyn â'r Arglwydd drostynt; ac er mwyn eu boddhau, y maé yn'dweyd wrthýnt, "Ewch mewn heddwch; gerbron yr Arglwydd y mae eich ffórdd ohwi, yr hon a gerddwch." Pan 'aeth y ch'we chan' wr, o feibion Dan, wedi ymwregysu ag arfau rhyfel', i feddianu yr etifeddiaeth yn Lais; y maent wrth fyned heibio tŷ Micah yn'ei ysbeilio o'i dduwiau, ac yn cymeryd y Lefiad gyda hwynt, aé yn ei wnevd yn offeiriad iddÿnt. Wedi iddynt ymseFydlu yn Lais', darllenw'n fel h}:n:—'"A meibion Dan a osodasant 'i fynv iddynt v ddelw gerf- 'iedig: a Jonathan mab Gerson, mab Manasseh, efe a'i feibion, fuant offeiriad i lwyth Dan hyd ddiydd caethgludiad y wlad" (Byrn. xviii. 30). Ënw un o< feibion Moses oedd' Gerson : ac yn y Cyfieithiad Diwygiedig Seisnig, darllenir yma Moses yn ìle Manasseh; a thybiai y gwŷr dysgedig grwblha'odd! y g-waith gor- •chestol hwn fod ganddynt awdurdbd digonol dros y cyfnewidiad. Ymddengys mai Moses, ac nid Manasseh a geir 'yn amrvw o'r llawysgrifau Hebreig, yn gystal ag mewn amnw gyfieith'iadau, megis y Vulgate. Ar y dybiaeth mai dyma v darllen'iad cvwir, y cwestiwn ydyw, Pa fod'd y daeth Manasseh i'mewn o gwb'l yn ll'e _Moses? Y mae wedi dyfod1 i mewn i ormod! o gopiau a chyfieith- iadau i neb feddwl mai gwall copiwr (clerical error) ydbedd. Yr unig dybiaeth debyg i fod yn wir ydìyw, mai y Rabbiniaid Iudd- ewig, wrth gwblhau y Masora, sef esbonia'd1 tradldödiadol ar gfynwys ysgrythyrau yr Hen Destament, a'i cyfnewidioddi. Medd-