Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

33 ILIaòmenẃò. Cyf.XXlI.] EBRILL, 1906. [Rhif256 Crynhodeb o Ddarlíthíau Dr. Lewís Edwards yn Athrofa y Bala—Í 873-4. Dablith IV.—Yr Ewyllys. Galwaf eich sylw yn awr at yr Ewyllys: pwnc dwfn iawn, ond nid yw hyn yn sicrhau y bydd y ddàrlith yn ddwfn. Y mae tuedd yn yr athroniaeth ddiweddar i fyned yn erbyn rhyddid yr ewyllys : yr athroniaeth feddÿliol a'r athroniaeth dduwinyddol, y naill a'r llall. Y rheswm am hyn ydýw eu bod! yn rhy faterol. Y mae hyd yn nod Jonathan Edwards a Stuart Mill felly, y rhai yr ydwyf yn eu cyfrif yr arweinwyr, a'r goreu oll o honynt. Y mae llu eraill 0 honynt heblaw y ddau a nodwyd. Nid oes dim rhyfedd eu bod yn gwadu rhyddid yr ewyllys, gfan eu bod yn dWyn pob peth o dan ddeddf farw: defn defnydd a theimlad. Y mae y meddwl uwchlaw y dèddfau hyn; hyd yn nod^ y cynheddfau nad ydÿnt ond cyfryngau gwybodaeth. Ac er fod pob gwybodaeth yn dyfod o'r allanol, y mae rhywbeth yn y meddwl agf sydd yn achos o'n grwy- bodiaeth. Golygfiad cywir am gynheddfau dyn a'n galluoga i ■ddyfod trwy anhawsderau y pwnc hwn, <írhyddid yr ewyllys." Yn 01 Jonathan Edwards nis gall yr ewyllys fod yn rhydd. Y mae g-wahaniaeth rhwng dymuniad ac ewyllys, gfellwch ddymuno yr hyn nis gellwch ei ewyllysio. Gellwch ddymuno tywydd1 teg neu wlaw, ond nis g-ellwch ei ewyllysio. Nid ydych yn ewyllysio ond yr hyn yr ydych chwi eich hunain yn ei weithredu, neu! yn ei <i'dwyn od'diamgylch. Y tri gallu sydd yn g-wahaniaethu dyn odd'iwrth yr anifail yw (i) Rheswm, (2) Cydwybod, (3) ac Ewyllys. Y mae y cyntaf yn allu sydd yn canfod beth sydd yn iawn yn fewnol, ac nid trwy ymresymu yn unig"; ond yn fewnol fel y mae y peth ynddo ei hun,—gweled g-wirionedd. Y mae yr ail yn allu i deimlo dyledlswydd', sef yr hyn yr ydym dan rwymau moesol i'w gyflawni. Y mae y trydydd yn allu i weithredu, hunan allu 1 weithredu, cyfatebol i fywyd yn y corff. Y mae yna allu yn y corff i symud, gwahanol i'r hyn sydd mewn peiriant. \ mae