Welsh Journals

GWLADGARWR : CAS GWR NA CHARO 1 Y WLAD A'I MACO." Rhifyn 4. EBRILL, 1843. PRIS 2 GEINIOG. YMDDANGOSIAD YSBRYDION A DRYCH- IOLAETHAU. Yn y ddau Rifyn blaenorol o'r Gwìadgarwr, nodasom y ddau brif amgylcLiad ag sydd wedi rhoddi bôd i'r amrywiol chwedlau hynod a tharawiadol a glywwn yn nghylch ysbrydion,y rhai sydd wedi froi barn y Cymry, cyn gystal a chenedloedd ereill, mor gyffredinol i gredu yn eu hymddangosiad. Amgylchiadau ereill ag sydd wedi rhoddi bôd i ffeithiau o blaid ysbrydion, rhai nas geH- id yn hawdd rhoddi cyfrif am danynf, yw ys- tryuiau drug twyllwyr, a chasíiau y drygionus. Gellid dwyn amrai siampìau yn mlaen i egluro hyn, eithr ni chrybwyllwn yn bresenoì ond un siampl, yr hon a roddir gan Dr. Plot, yn ei Hanes Naturiaethol o sir Rydjchain. Yn fu- an wedi llofruddiad y Brenin Charles I, pen- odwyd dirprwyaeth i edrych dros 1ŷ y Brenin yn Woodstock, gyda'r maenol, parc, coed, &c. Darfu i un Collins, dan enw ffugiol, gyflogi ei hun fcl ysgrifenydd i'r dirprwywyr, y rhai ar y 13eg o Hydref, 1649, a gyfarfuasant, ac a breswyliasaut yn ystafelloedd y Brenin ei hun. Gwnaethant ystafell-wely ei Fawrhydi yn gegin, y neuadd, lle cedwid y cynghor, yn fwydgell, a'r brif ystafell oedd y lle y cyfarfu- ent i gyflawni eu gorchwyl. Gwnaethant giniaw-ystafell ei Fawrhydi yn ]e i gadw coed ynddo, yr hwn oedd wedi ei ystorio â choed y dderwen freninol nodedig o'r Higli Park, yr hon, fel na fyddai dim yn aros â'r enw o Frenin yn perthyn iddo, yr oeddent wedi ei diwreidd- io, a'i hollti, a'i darnii), i wneyd tanwydd. Pan oedd pethau wedi eu darparu fel hyn, eis- teddasant ar yr 16eg i gyflawni eu gorchwyl; ac yn nghanol eu dadleuaeth, daeth ci dû an- ferth i mewn (fel y tybiasant hwy), yr hwn a wnaeth nadau erchylí, a dafîodd i lawr ddau neu dri o'r cadeiriau, ac yna a ymlusgodd dan y gwely, ac a ddiflanodd. Darfu i hyn eu rhyfeddu yn fwy, trwy fod y drysau yn cael eu cadw yn barhaus yn glóedig, fel nad allai ci gwirioneddol fyned i mewn nac allan. Y di- wrnod nesaí yr oeddent wedi rhyfeddu yn fwy, pan wrth eistedd wrth eu ciniaw, mewn ystafell îs, y cly wsant yn eglur sẃn dynion yn cerdded uwch eu penau, er y gwyddent yn dda fod yr holl ddrysau wedi eu cloi, a nad allai fod neb yno. Gyda hyny clywsant y coed yn cael eu cario yn fwndeli o'r giniaw-ystafell, a'u taflu gyda grym i'r brif ystafell, a'r un modd y cad- eiriau, ystolion, byrddau, a phethau ereill; eu papyrau, yn cynwys hanes eu gorchwylion, a losgwyd, a'r ingc-wydr a dorwyd. Pan ddar- fyddodd yr holl sŵn yma, cynygodd Giles Sharp, eu hysgrifenydd, fyned ifewn i'rystafell- oedd hyn yn gyntaf; ac yn mhresenoldeb y dirprwywyr, oddi wrth y rhai y derbyniodd yr agoriad, efe a agorodd y drysau, ac a gafodd y coed wedi pu gwasgaru oddi amgyích yr ys- tafell, y cadeiriau wedi eu b\mv oddi amgylch a'u tori, y papyrau wedi eu rhwygo, ond ddim un ôl creadur dynoì, na dim un rheswm i dybio bod un, trwy fod v drysau oll yn glöedig, a'r agoriadau yn meddiant y dirprwj^wyr. Cydun- wyd gan hyny yn unfrydol fod yn rhaid i'r gallu a wnaeth y galanastra hwn, fod wedi myned i mewn trwy dwll y clo. Y noson ganlynol, fel yr oedd Sharp, yr ysgrifenydd, gyda dau o weision y dirprwywyr, yn y gwely yn yr un ysiafe]], yr hon oedd yn gysylltedig wrth hòno lle y gorweddai y dirprwywyr, caf- odd traed eu gwely eu cyfodi gymaint uwch law eu penau, fel y meddyliasant y torent eu gyddfau, ac yna fe'u gollyngwyd ar unwaith gyda'r fath ryra fe] jt ysgydwyd yr holl dŷ, ac y dychryinwd y dirprwywyr yn fwy nag erioed. Ar noson y 19eg, fel yr oeddent oll yn y gwely yn yr un ystafell, er mwyh mwy o ddi- ogelwch, a chanwyllau yn cyneu yn eu hymyl, aeth y canwyllau allan yn ddisymwth, gydag arogl brwmstanog, ac yn ddiatreg chwyrnell- wyd amrai ddysglau preniau oddi amgylch yr ystafe]], y rhai y bore nesaf a gafwyd i föd y rhai hyny asf y bwytasent o honynt y dydd o'r blaen, y rhai oeddent oll wedi eu symud o'r fwyd-gell, er nad oedd un clo wedi ei gael yn agored yn yr hoil dý. Y bore nesaf ymdaraw- sant yn waeth fyfh, aeth y canwyllau allan fel o'r blaen, ysgydwyd cuddìeni eu gwelyau yn ol ac yn mlaen gyda chryn ffyrnigrwydd, derbyn- iasant lawer o ergydion creulon a doluriau, gan wyth o ddysglau pewter, a nifer o ddysglau preniau a daflwyd at eu gwely, y rhai a glywid yn treiglo o amgylch yr ystafelì, er yn y bore na welwyd dim o honyut.