Welsh Journals

Rhif. XII.] [Chweeror 1, 1879. DALEN GENHADOL CHWARTEROL Y GYMDEITHAS ER LLEDAENU YR EFENGYL. BHYFELWYR Ì>YÀK. Mae hähes y diweddar Syr James Brooke, a'r modd ỳ daetli i fod yn Rajah tiriogaeth Sarâwak yn Borneo, yn eithaf adnabyddus. Ymhlith y Dyaks yn bennaf y dygir ymlaen waith y Cenhadon yn Borneo. Dosperthir y bobl hyn i liaws o lwythau, ac yn gyffredin enwir hwy ar enw yr afon y preswyliant ar ei glannau. Mae gan y gwahanol lwythau hyn neillduolion mawrion yn eu tafodi- eithoedd, a pho bellaf y preswyliant i mewn yn y wlad, cryfaf ydyw eu hofergoelion a'u coelgrefyddau. Gadewch i mi ddywedyd ychydig ynghylch eu Breuddwydion, a'r sylw a delir iddynt gan y Dyaks. Lawer blwyddyn yri ol ar yr afon Lemanak yr oedd pen-heliwr enwog a elwid Anggan. Dirwyasid ef yn fynych, yn ol arferidd y wlad ; ond gan y telid o'r braidd yr oll o'i ddirwyon trwy danysgrifiadau, nid ymddangosai fel yn gofalu ond ychydig am fygythion rỳ- Llywodraeth. O'r diwedd aeth pethau mor ddrwg fel ag y gorchyniynwyd ei gýmmeryd i'r ddalfa. Ei wraig ei hun, wrth ganfod nad oedd siawns am heddwch i'r llwyth, oni ymddangosai, a'i dygodd at y Eajah. Gosodwyd ef ar brawf gerbron rheithwyr cynnwysedig o Bennaethiaid, yn cael ei gyhuddo o fod yn gyfrannog ym marwolaeth wyth \) bobl ar wahanol adegau. Pan alwyd arno i amddiífyn ei hun, yr oll a allai ddywedyd oedd, na ddarfu iddo ond yn unig weithredu yn unol â gorchymynion yr hen arwyr, y rhai a ymddangosasant iddo ar wahanol adegau mewn breuddwydion, gan orchymyn iddo ladd y bobl hynny, a ■*