Welsh Journals

ŵòi^»*' n>7 -*f i<§« PrSs Celraiog, Dan Olygiaeth y Parch. ELLIS JONES, Bangor. Cyfroi VIÎÎ MEDI, 1905. Rhlf 92. Dirwest a'r Eisteddfod Min y Ffordd— Tri yrnddyddan—Y boneddwr a'r crwydryn — Y gantores a'r gohebydd—Y cyn-fragwr a'r cyfaill—Y eyfnewidiad—Chwi ddirwestwyr —Te % Buns — Achosion eraill — Dylanwad amgylchoedd—Y dirwestwyr yn iawn. Bwrdd yr Alliance— Y cymanfaoedd dirweatol—Enillion y fas- nach—Allsops druan—Y bike fel cynorthwy- wr i ddirwest — Trigolion Llanidloes—Liq- ueur chocolates Congl y Plant: Y ddwy bont.. Brad y Ffug-gyfaill .. Ton—"Byddin Dirwest." Cymdeithasau, &c. .. i;ì:; Ei Gan y Parcb. J. O. Williams (Pedrog.) fWYR Golygydd y Tyst yn bur dda pwy sydd yn gyfrifol am fy nghym- ell i ysgrifenu ychydig sylwadau ar y tes- tyn uchod. Nid wyf yn meddwl y buaswn yn dewis y testyn o honof fy hun ; ond, er hyny,wedi ystyried ychydig, ymddengys i mi ei fod yn dwyn dirwest i gysylltiad dyddorol a phwysig iawn. Ac er bod rhyw wedd ar y mater yn y cyswllt hwn dipyn yn anodd i'w drafod yn ddeheuiga doeth, eto, yn y dyddiau diwygiadol byn, pan y teimlir fod rhywysbrydiaethrhycld a char- edig yn llon'd yr awyr, yn mhob cylch o gymdeithas yn ein gwlad, casgl dyn nerth i wneyd yr hyn nas gwnelsai ychydig am- ser yn ol. Yr wyf, weithian, yn hen eis- teddfodwr; y mae i mi rai o gyfeillion goreu fy mywyd yn mhlith y frawdoliaeth amryddawn a ymgyfarfyddant o flwyddyn i flwyddyn o gylch y Maen Llôg; ac ni fynwn ysgrifenu gair adlewyrchai yn an- ngharedig, heb son am anheg, ar neb o honynt. Ond pe b'ai eisieu rhyw esgus- awd dros gysylltu dirwest â'r Eisteddfod, amgen na'r berthynas gyffredinol sydd rhyngddynt, gellid ei gael yn yr hyn a gy- merodd le yn nglyn âg Eisteddfod Gen- edlaethol ddiweddarAberpenar. Anfonodd rhai cymdeithasau dirwestol gais at Bwyl!- gor Gorsedd y Beirdd, yn dymuno arnynt basio penderfyniad yn condemnio gwerth- iad diodydd meddwol o fewn terfynau yr Eisteddfod lle bynag y cynhelid hi, yr hyn hefyd a wnaed yn galonog. Ac mor bell ag y mae yr Eisteddfod ei huri yn myned, mae hi heddyw yn adlewyrchu yn bur am- lwg gyrjydd y genedl yn gyffredinol mewn sobrwydd. Rhaid addef fod tuedd led gyffredinol yn mysg arweinwyr crefyddol y wlad i roi anair i'r eisteddfodwyr fel dosbarth gyda golwg ar sobrwydd. Ond mae hwn yn fater ag y dylid edrych arno yn ngoleuni y gorphenol yn gystal a'r presenol. Tra y dylid ystyried beth yw yr Eisteddfod hedd- yw, er mwyn gwneyd chwareu teg â'i hyr- wyddwyr presenol ; dylid hefyd gofio fel y bu, er mwyn tegwch at y farn led galed a ffurfíwyd am dani. Wrth edrych yn ol ar hanes yr Eisteddfod, nid wyf yn meddwl fod neb o'i chefnogwyr mwyaf ffyddlon na addefant na bu mor glir ag y dylasai oddi- wrth y dafarn a diota. Ganrif, a llai, yn ol, yr oedd hi mewn cyfeillach garuaidd iawn a'r dafarn. Yn wir, mewn tafarnau, yn fynych, y cynhelid hi. Yrngynullai nifer o feirdd, llenorion, a thelynwyr yn nghyd, a byddai yr holl drafodaeth yn myned yn mlaen dan fedydd lled drwm o'r diodydd meddwol; ac ni fyddai aml un o'r cwmni, wedi deffro dranoeth, yn cofio pa bryd na pha fodd y terfynasai y cwrdd y noson gynt. Mae yr hanes am Eisteddfod