Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

Y DEYSORFA rjYNNÜLLEIDFAOL Rhif. 72.] RHAGFYR, 1848. [Cyf. VL Y GELFYBDYD 0 ARGRAFFU, Y gwahaniaeth rhẅng gẃyddor a chelf sydd yn amlwg i bawb. Gwyddor syd'd yn gosod i lawryi egwyddorion : celf sydd >n eu cymhwyso. Y mae un yn dargan- fod gwirioneddau, ac yn egluro eu cysyllt- iad : y llall yn corffoìiaethu y gwirioneddau hyny ìnewn gweithrediad yraarferol. Go- lyuddysgyw talaetli y fiaenaf: crefftwriaetli yr olaf. Yn y flaenaf y raae y pen yn es- gynol â dychymyg : yn yr olaf y dwylaw jn ddiwyd iiîewn gweilîiiediad. Y mae pob cetfyddyd yn ihagdybio gẃyddor; ond gwyddor nìd yw o anpíeurhaid yn cenedlu ceìfyddyd. DduiIIenydd, pan y hyddot yn c.iel dy yru yn mîaen ar hyd liwybr gweilgiaidd yr agerddlong, yr wyt yn ihyfeddu fod yr elfenau ystrywgar o ilán ac ager yn galiu gyru preu cyfant-oiff drwy y dyiroedd gwrthwynebol. Yr ydwyt yn sylwi ar damwtadau cawraidd y ihod- au- O ba le y raae eu gallu ? Yr wyt >'■> darganfod y diiwynlathaü syddyn eu cysyìitu â'r diwyd beiriannwaith; yna yr ^ytyn myned at y pistons, y caííeílau, y hpiwídyd iiou, y ffwrnesau, a'r glo, ac yti dyíbdohyd i gadwyn amlwg o achos ac etlaith, o'r roarworynau tan sydd yn gwies- °ari oddifewn i bob difeiyu o ddwfr sydd }W ewyriu oddiallan. Yr wyt yn dwys- ystyned golyg ddysg o egwyddorion, ond golygddysg o egwyddorion corfloredig wewn parhaus ac ymarferol orchest. Yma >' inae cyfrwys ganiyniadao dychymyg, ac ÿma hefyd y mae p-'iityiau gorchestol go- 'ygyddiaeth. Yma ni all y celfyddydwr Xv"eyd dim heb y peiriannydd, na'r peir- 'annydd heb yr athronydd natunaethul. itna y mae celfyddyd wedi cydosod ÿf 'O'i y mae gwyddor wedi ddyfeisio, ac ûlor gyffcdinoi, er v gullui fod dvc!nmyg 45 heb grefftwrìaeth, ni all crefftwriaeth fod heb ddychymyg. Celfyddyd sydd ddi- gyfnewid hil gwyddoi'jj er y gallai gwyddor födoli heb ddyfod yn rhi celfyddyd. Yn urioi â'r nodiad hyn, y máe y gel- fyddyd o argraffu, yn nghylch yr hon y bwriädẃyf wneyd y sylwadau cänlynol. Y ntae y gelfyddyd hon yn ihag-dybygu. dilys egwyddorion gwyddor. Y mae yn cael ei henwi Celfyddyd, oherwydd fod ei gorchwyhon yn gyflawnedig gan drawd rheolaidd, â p'ha iiu ychydig sydd gan y ineddwl i'w wneuthur yn thagor na chyf- arwyddo y dwylaw. Yn debyg i ddil mel y wenynen, ei chyfansoddiou yoyut ganlyniad amryw gychwyuiadau (pro- cesscs,) pa rai, o amscr i umser, ydyot wedi eu gwellhau gan awgiyrniudau çyn- ncddf ddyíeisiol. Y mae y gelfyddyd hon yn un o fawr: bwys: os nad hi yw mani, y mae yn fam-mdeih i'r holl gel- fyddydau a'r gwyddorau. Ni allwn enwi uu pwnc, ni aílwn ddisgyn ar un raan, nad yw ci dylauwad wedi ei deimlo yno. Ni allwn feithriu yr un meddylddrych, ffi allwn draethu gair, nad yw y gelfyddyd hon wedi bod yn ymdrafod â hwyní. Mesurer serenog ddalenau yr wybren, a chawn wrthbaith y bodau goìeucd:g fry, y rhai sydd yn dangos mor eglur y Tragy- wyddol Fod o'n blaen raewn taflenau ser- yddol, yn nghrefftwriaethau nefolaidd La l'lace, a Principiu yr enwog Newton. Chwilier y mwngloddiau dyfhaf, a chan- fyddtr y gnsial tryloyw a 'r fòssils, diwy ba rai y byddir wedi ymdieiddio, yn cael eu desgnfio. eu dailunio, a'u lleoli yn nghyf- undraethau Daearwyddiatth. Bydded i'n haingyfìiediadau i drói yn deilhwyr, ac ymdìeclìu gwireddu yr hyu a wtLr yn