Welsh Journals

y Mysoefa gyóüllëidfaol. Rhîf. 68.] AWST, 1848. [Cyf. VI, YR ÈNAÎD* Y mae yn ffaith hynod, fod yr athraw- îaèth o annefnyddiolaeth ac anfarwoldeb yr enaid, yn cael ei hameu yn agos yn mhob oes, ac eto, er y raynych wrthwynéb- iad hyn, ni ddenwyd llawer o'rhil ddynol i gredu fod yr enaíd yn farwol. Dyn, gyda'í holl lesgedd, sydd yn mhob oes, a thau bob aniçylchiad, yn eoieddu gobaith am anfarwoldeb. Gwybodaeth o'r unig wir Dduw sydd weithiau wedi myíied o'r golwg, ac eilunaddolíaeth a choeígrefydd wedi cymeryd ei llé. Gogonianc y Tra- gwyddpl Un, â'i burdeb, ei ddoethineb, a'i gyfìawnder a dyiedwyd o'r galon drwy ei llygredd; ac etb, fel y mae Massilon yn sylwi, ' Gadawer i ni fyned yn ol i ddechreuad yr oesau; gadawer i ní ddar- llen hanesion teyinasoedd ac ymerodraeth- au; gadawer i ni wrandaw nr y rliai hyny a ddychwelasant o'r ynysoedd mwyaf pell; anfarwoldeb yr enaid, bob amser oedd, ac eío hyd yn hyn yw, credo holl genedl- aethau y bydysawd. Gall gwybodaeth o'r únig wir Dduw fyned i goili yn y byd; eì ogoniant, ei alìu, a'i anfeidroldeb, a allai gael eu diddymu yn nghalonau a meddylian dynion ; ac hyd y nod yr holl genedìaethau birbaraidd i barhau i fyw heb un math o addoliad, crefydd, ria Duw yn y byd ; eto, y maent oll yn disgwyl scj'yllj'a ddyfodol; çrediniaeth o anfarwoldeb yr enaid ni ddi- lewyd erioed o'u meddyíiau, ond y maent oll yn dychymygu am ardal, lle y preswylia ein heneidiau ar ol angau; ac er yr anghofiwydd o Dduw, y maent yn par- haus gadw cydwybodolrwydd o'u natur eu hunain.' Yn mhob cyfundrefn o ddwyfyddiaeth, ymae sefyllfa ddyfodol wedi bod yn bwnc pwysig, beirdd ac haneswyr, Ve, dynion gwaraidd ac anwaraidd, sydd wedi meith- rin yr un golygiadau, Wrth brofì annef- 29 nyddiolaeth, neu anfarwoldeb ýr erinití,' nid ydym drwy hyny yn ymroddi i sefydlu Áthrawíaeth Newydd ; ond ar aẁdurdod yr Ysgrythyrau, nid ofnwn ddwyn yti rrilaen brofion i ategu ein rhesymáu. Y maè dyn yn gynnwysedig o dair o ranau gwahanol, sef corff, bywýd anifeil- aidd, a meddw!; y ddwy olaf o ba rai, yn gysyíltiedig, sydd yn cÿfansoddi yr hyn á eiwir genym yn enaid. Y rhanau hyrt ydynt wahanol, ac níd oès un moddion yrí angenrheidiol er eu gwneyd yn gyd-glym- edig a'u giìydd. Ünedií, y m'aení yn rhyf- èddol yn eu gweithrèdiadau. Gwahánedig ynddynt eu hunain, ond ýn ddolenedig yri n»hỳd mewn dýn, profant, er ei bod yri fìaith anamgyffredadwy, nad yw yn ú'ri afresymoldeb, i gredu mewn Tri-unol Fod. Pa un ai wrth c ddclw yr Elöhim' y'r ydym i ddeall dyn yn ei gymhẅysderau ciealltwriaethol a moesol; yn éi uwchaf- iaeth fel arglwydd y greadigaeth, nëu yn y triphlyg undeb dadblygedig yn ei fodol* íaeth, ni thymerẅn arnom benderfynu, onti gallwn synied, ein bod yn dwyn o'n mewrì reswm nertbol o'r cymhwysdér dirgeláidd o Drindod m'ewn Ündod. Wifh ddarllen hanes y greadigaeth, fel y mae wedi ei chofriodi' yn y Rhol Sànt- áidd, nid ydym yn cael ei fod wedi ei nodi yn un lìe, taw gweithred ddigyfrwng o eiddo Duw, oedd dodiad i mewn fywyd yn yr amrywiol ddosbarthiadau o anifeiiiaid : ỳri unig y mae yn cael ei nodi, ei fôd wedi et wneycí. Ond, gyda golwg ár ddyn, ar ol ei ffurfiad, y mae yn amlwg yn cael einodi, ei fod wedi derbyn 'enaid byw,' oddiwrthi anadliad Ior. Y doethaf o ddýnion, ac ysgrifenydd ysbrydoledis, pan yn llefam am ddad-gyfansoddiad y Iluniaethiad dynol, a marwol ddadfeiliad, sydd yn defnyddio y geiriau hynod a ganlyn, ' Yna y dychwel