Welsh Journals

DRYSORFA GYOULLEIDFAOL. 'Llawer a gynniweiriant, a Gwybodaeth a amlheir /' Rhif. 81.J MEDI, 1849. [Cyf. VII. ODEB YR EGLWYS A'R LLYWODRAETH YN EGWYDDOR BAGANAIDD. DARLITII IÎ. ddiamgylch i'r testun drwy ragymadrodd, profwn yn y ddarlith hon : — lir sylfaenu undeb yr Eglwys ar Llyicodraeth ar yr Hen na'r Newydd Heb fyned oddi I. Nad eliir Destamentau.—Ý bwriad o waredu dynolryw a gytnerodd le yn nghyngor y Goruchaf Dduw, oblegid ar ol i bechod ddwyn annhtefn ar y byd, a gwahanu dyn oddiwrth ei Wneuthurwr, parhad o'i fodolaeth, a gohiriad y ddedfryd o farwolaeth, ni eliir gyfrif i ddim ond i fwriad trugaredd. Fel cadartihad o hyrì y mae yr Ysgrifenwyr Ysbrydoledig yn fynych yn arwyddo, fod gwaredigaeth pechaduriaid we'di ei chynllunio 'cyn sylfaenu y byd.' Pechod, fel y profwyd yn y ddarliíh fiaenorol, sydd yn gwadu ei fodaeth ei hun, a ymdaenodd yn gyflym, ac yn fuán a ddtnystriodd mewn dyn y syniad o'i gyfrifoledd, y wybodaeth o bersonoliaeth Duw^ a'r cydwybodolrwydd o'i ansoddwedd (personality) ei hun. Yr ydyra yn cael wrth chwilio i mewn i'r hen grefyddau paganaidd, y rhai a nodwyd yn y ddarlith flaenorol, fod eu hamgyffrediad o Dduw yn hollol ariianyddol, neu ddansoddoí, ond nid un amser yn foesol. " Yr oeddyntyn tybiedam y Duwdod, fel dansoddol fydhaniol egwyddor, i egluriad pa un yroedd y byd gweledigacanwêledig yn. rhwymedig am eu bodolaeth. Y byd hwn, yn éu tyb hwy, nid yw ond rhan o'r Duw- dod, ac o ganlyniad ystyriant sylwedd yn gyd-dragwyddol â Duw. ^Y mae hyn ya wiiionedd am íuos-dduwiaeth yr India, deuoHaeth (dualism) Persia a'r Aifft, o aml- dduwiaeth Groeir, ac hefyd o'u harddulliad gwelw a gafwyd gynt yn Rhufâin ; yr holl bethau hyn yn wir tiid ydynt ond gwahanol ffurfiau o luos-dduwiaeth eì hun, pa rai bob amser a ellir ohhain i'w gwraidd a'u sylfaen. Dyn, yn ol yramrywiol gtefyddau hyn, nid yw ond moelran o natur; pechod, ddim ond diffyg anianyddol neu naturiol. I'r dybën i attal cynuydd y fath orddwfn ddiraddiad, ac i'r dyben i adfywio y teimladau o gyfrifolrwydd, heb ba rai ni allesid gwneyd dyn yn dderbyniedydd o ìechydwnaeth, gwnaeih y Jehofah ddechreu cyfresau o hunan-ddatguddiadau, pa rai oeddynt yn hyrTorddiadol, ac o eanlyniad yn raddol a chynnyddol. Mynych amlygodd ei hun fel ansoddol Dduw, (pêrsonal God,) yn anymddibynol oddiwrth natur, yrhon agrewyd, ac nid yn gyd-dragwyddol ag ef. Yn y modd hwn, yr iawn dybiaeth am bechod, fet trosedd personol a moesol yn erbyn Duw, yn raddol a adferwyd, a dyn a ddygwyd drachefn i deimlö ei euogrwydd a'i ddyuweddiad ei hnn. Hynt y byd paganaidd sydd amlwg. Yn Brahmaniaeth a Buddhistiaeth yrlndia, yrt gystal a Dualiaeth Persia, y rhai ydynt grefyddaa hynaf y Dwyram, ansoddwedd dyn sydd wedi ei hollol lyncu gan, a'i goìü yn, mawr dansoddol egwyddor natur. Eto yn yr olnf o'rcyfumlraethau yma, ni pherthyn dyn ond i un o'r ddwy eywyddor wrthwynebol, ffaith, pa un sydd yn arosod y gns cyntaf tuag at gydnabyddiaeth o'i fodolaeth wahan- odol oddiwrth anian. Yn Sabeaeth Caldea a'r AifTt, tyb ystlenol sydd wedi ymlynu wrth yr unrhyw ddwy egwyddor; nid ydynt mwy yu^wrthwyneboi ond yn unedig. Yn