Welsh Journals

Rhan 10.] HYDREF, 1829. [Cyf. III. OWAIN GLYNDWR. PARHAD 0 DOS. 018. UN dosparth o'r fyddin a lywyddid o herwydd rhyw acho?, wedi roethn gany breninei hun,a'r ddosparth deall en gilydd, a'u lluoedd a ddryll- hon yn nnig a ymegniodd er dwyn y iwyd gan y fyddinfrenhinol,ag Owain cynllnn oddiamgylch; ond nid oedd yn Nghroesoswallt, ddeunaw milltir Glyndwr yn ol o wneuthur parotoadau o'r lle : a phe buasai efe yn ymruthro tn ag at yr ymgyrch hwn. Yn ol ei yn mlaen ar fyddin Harri y pryd hwn, arferiad gyffredin, tlododdy wlad gym- y mae yn lled debygol y gwnaethai maint, feí nad oedd wedi ei gadael y alanastra mawr, o blegid eu lìudded ar gynnaliaeth leiafi'r gelyn.ac ynaefe a oi y frwydr. Ond efe a esgeulusodd giliodd i'r mynyddoedd ; a'r í'yddiu hyn, gan ymgadw o fewn i'w derfynan Seisnig, yn analluog ac yn anwybodus ei hun, eithr ymosod ar drigolion y pa fodd i'w ddüyn, ydoedd dan yr terfynan, gan ladd, llosgi, ac ysbeilio angeni heidrwydd o fod yn segur yn y y ffordd yr elai, nes yr oedd ei enw yn gwastattir. Newyn, afiechyd, ac an- ddychryn. nghydfod, a gydymrnthrasant i fyddin Yr oedd amgylchiadan Harri y pryd Harri, fel y gwelodd mai ei ddoetliineb hwn yn Iled isel, o ganlyniad, er cym- oreu ydoedd ail-fesnr ei gamrau i'w maint ei ewyllys, nis gallai ddarostwng wlad ei hnn, a gadael ei elyn heb dder- Owain, ac attal yn effeithiol ei rwysg byn y niweid lleìaf oddiwrth yr ym- dinystriol; o blegid yr ydoedd yn awr weliad byrbwyllacaflwyddiannushwn. dan yr angenrheidrwydd o ymddiffyn Yn fuan wedi hyn, rhyw ddygwydd- ei hun, trwy adgyweirio ei amddíffyn- iadanyn Ngogledd Lioegr aachosasant feydd a'i gestyll, a feddiannid gan y nndeblarllNorthnmberÌandaüouglas, Saeson yn Nghymru, a rhoddodd wai- a'r ddau bendefig hyn a ymgyngreir- cheidiaeth y rhai hyn idd ei weision iasant yn erbyn Harri, ac Owaín Glyn- ffyddlonaf, gan orchymyn iddynt ddef- dwr a gyfammodwyd yn yr un antur- nyddio pob moddion i wrthwynebn a iaeth. Ý pendefìgion hyn, yn nghyd lìuddias gweithrediadan Owain. Y â Glyndwr, a gyfarfuant â'u gilydd yn pryd hwn y gwnaeth Owain gyngrair nhýDeon Bangor, yn swydd Gaernar- á brenin Fífaicc, yr hwn ni chydnab- fon; acymay caniätâwyd i Arglwydd yddai hawl Harri i goron Lloegr, ac Glyndwr gaeì vr holl diriogaethau o'r yn Ilawen ganddo y cyfleusdra hwn o tu "gorllewinoli'r Hafren, atdywysog- ymgyngreirio âg un a ymddangosai aeth Cymrn, pa un a hònai efe yn mai íioll fwriadei gaion oedd aflonyddn eiddoperthynoliddotrwydreftadaeth. Harri. Gyrwyd cenhadan i Ffrainc, Ergwnenthnri'r cytundebhwn edrych ac arwyddwyd y cytnndeb yn Paris, yn well yn ngolwgy Cymry, galwodd Mehefin y 14, 1404, yr hwn a gadarn- fonedd \ Dywysogaethigymanfa wlad- hawyd gan Glyndwr y I2fed o Ionawr ol yn lihre'f Machynlleth, yn swydd canlynol, yn nghastell Llanbadarn Drefaldwyn, yn mha un y cydnabydd- Fawr, yn aeos i Aberystwytb. Dech- wyd ei hawffel Tywysog Cymiii, a renwyd y flwyddyn 140.Î trwy rnthr- rhoddwyd y goron âr e'i ben yn y dref iadan ffyrnig yn eibyn y cestyll a fedd- ddywededig. Tybiai Glyndwr yn awr iannid gan y Saeson yn Nghymrn, ei fod yn ddiogel, a dychymygai ei amrai o honynt a gymmerwyd,a'r lleill hnn mor gadarn ar ei orsedd, i'el nad a ddrylliwyd; yn mystî y rliai yr oedd oedd ddichonadwy i fradwriaethau na cestylì Harlech, yn Moirionydd, ac chynllwynion ei holi elynion ei ddad- Aberystwyth, yn Nglieredigion, y cad- YmchwelydiondbrwydryrAmwythiga arnaf yn y Dywysogaeth. Ond ni bn fwrioddgwmwlareihoilgMilInnian.Yr Glyndwr mor lwyddianuus yn swydd oedd pendefigion y cyngrair àg Owain, Drefaldwyn; o blegid rhuthíwyd arno 37