Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

Y CEMIADWR AMERICAIAIDD. Cẅ. 23, Eüif. 10. IIYDREF, 1862, Riiif. oll 274. J3udjîirattl)oîraetlj. COFION AMMES. ANNE IIÜGHES, Anwyî Briod Mr. Eóbert ITughes, un o ädiac- oniaid yr Eglwys Gynulleidfaol yn Utica. Pan y byddom yn ymaflyd yn y gorchwyl o gasglü defnyddiau bywgraffiad ein cyfeillion ymadawedig, yr ydym o dan yr angenrheid- rwydd o adgofio Uawer o bethau cysy'iltiedig â hwy heblaw eu byẁyd a'u marwolaeth hwy eu hunain. Arweinir ein meddwl i ardal eu genedigaeth. Daw i'n cof enwau ac amgylch- iadau eu rhieni a'u henafìaid, nis gallwn beid- îo cofio am lawer o'u cyfoedion, a lîuoedd o ddygwyddiadau a gyfaríÿddodd teulu tŷ eu tad. Wrth adolygu y pethau hyn y mae lla- wer o betbau yn dyfod o dan ein sylw a bar- ant syndod i ni. Yn mysg y pethau hyn, ac nicl y lleiaf o honynt, ydyw dirgel droioa rhagluniaeth lôr, yn gwasgaru cyfoedion a pherthynasau oddiwrth eu gilydd, ar hyd wyn- eb yr anial mawr. Gwelwyd llawer tylwyth yn cynwys o bump i ddeg o frodyr a chwior- ydd, yn cael eu ìnagu yn anwyl ai' yr un ael- wyd, dan oí'al tad a mam. Yr oeddynt fel yr adar yn y nyth, yn hoíîiawn o'u gilydd; yn caim yn fwyn heb ofid dan eu bron, na medd- wl dim am y llwybrau dreiniog oedd raid idd- ynt deitliio cyn myned i orphwys i'r dystaw fedd. Ond buan y dechreuasant ehedeg dros y nyth y naill ar ol y llall. Troisant i gynifer o Iwybrau ag oeddynt mewn rhifedi. Ymbell- asant y naill oddiwrth y llall— colläsant ar eu gilydd yn yr anialwch, ac ni ddychwelasant byth yn ol. Byddai yn fuddiol i bob tad a mam gofio y sylw hwn, ac ymddwyn tuag at eu plant, tra byddont o dan eu gofal, yn y fatîi fodd ag y byddont yn cofio tra yn y byd am un tymor dedtcydd yn eu hoes, ac am rieni a wir ofalodd am en cychwyn yn mhen yr iawn ffordd. A chofied y plant hefyd ochel y Hwybrau a'r ymddygiad a bair ddoluriau ealon iV rhieni yn niwedd eu taith, a phwyso eu penwyni rnewn tristwch i'r bedd. Anne Haghes, gwrthryoh y.cofiant byr hwn, S8 ydoedd ferch j Evan Griffith a Mary Wüliams, o bìwyf Trawsfynydd, G. C. Nid oedd yn ar- feriad yn Nghymru y pryd hwnw (ac nid yd- yw yn arferol mewn rhai manau yn awr) i droi cyfenw y wraîg i'r eiddo ei gwr; ond gwisgai y n'aiìl a'r llall eu cyfenwau cynwynol eu hunain, ac felly, Mary Williams y gelwid ei mam hithau. Yr oedd Mary Williams ya ofni yr Arglwydd o'i hieuenctyd, a bu yn ael- od diargyhoedd gyda y Methodistiaid Calfin- aidd ar hyd ei hoes; ond tynodd ofidiau mawr- ion iddi ei hun trwy ieuo yn anghydmarus gyda dyn digred. Dallwyd llawer merch rin- weddol fel hithau gan amgylchiadau bydol go- beithiol a chysurus y sawl a gynygient eu de- heulaw iddynt. Ond caw^ant esboniad wedi hyny mai gwinùnedd a ddywed y Llyfr, " Gwell yw y. v.chydig sydd gan y cyfiawn, na mawr olud annuwiolion lawer." Bu idd- ynt bump o blant, ac yr oedd Anne yr hynaf ond un. Cawsant eu dwyn i fyny dan ofal marn dduwiol yn ofn ac athrawiaeth yr Ar- glwydd4 ond fel y nodwyd, collasant ar eu gil- ydd yn niwl y byd, ae anaml y cyfarfuasant a'u gilydd wedi gadael aelwyd mam, a diau pe cyfarfuasent a'u gilydd, er's blynyddau beìl- ach, nad adnabuasent y naill y llall. Pan oedd Mrs. Hughes oddeutu deunaw oed, symudodd i drigianu at ei mhodryb i blwyf Llanuwchllyn, a dyma yr amser yv ymunodd yn gyhoeddus ag Eglẅys Dduw. Yr oedd yn ddifrifol a moesol bob amser, ac yn ymgadw yn mheìl oddiwrth arferion llygredig hawer o'i chyfoedion, ond wedi iddi fyned i Lan- ì uwchllyn, torodd diwygiad nerthol allan ar ? grefydd. Er nad oedd dim yn danllyd na ì chynhyrfus yn ngweinidogaeth y Doctor G. ì Lewis, yr hwn oedd yn weinidog yr eglwys yno yr amser hwn.'ìic er fod ei bregethau yn disgyn mor dawel a'r gwlith ar ei wrandawyr^ daeth tân Duw i lawr, yr hwn a losgai hea lochesau pechaduriaid o'i flaen, ac a ddifai ëŵ hesgusodion fel sofl. Yr oedd y diwygiad hwn fel gwynt nerthol yn rhuthro. Ysgyd- wai y gynulleidfa o'i flaen fel y goedwìg oflaeiî yr awel gref, dyohwelwyd dros gant at yr Ar^