Welsh Journals

AMERICANAIDD. Cyf. 20, Riiif. 7. GORPIIENA.F, 1859. RniF. oll 23% $m'l)ì)raitl)oùaetl). HANES BYWYD A MARWOLAETH r chwaer nnuwioi, MRS. ELIZABETH WILLIAMS, (GYNT O PBNAt, MEIRIONYDD,) DIWEDDAR O DDINAS EFKOG NEWYDD. GAN IORTHEYN GWYNEDD. Ddoe, pryfyn llesg, oedd ar y ddaenr hon;: Ond beddyw, yspryd pnr, yn ymyl Ion : Ddoc'n t.rudd ar lun y ddu Iordtíonen jrref; Ond heddyw'n llon yn nghanol gwawl y nef. Marwolder yw prif noâwedd y fuchedd bres- enol. Oerfìwyd y geirianT—brau, ansicr, a darfyddol, ar bob peth. Gwisga y ddynoliaeth lygredigaeth feì dilledyn. Nid oes dira ond ysbryd yn byw ; y mae pob cnawd yn marw —yn marw bennydd. Y mae yn agos i ngain mil yn marw bob blwyddyn yn y ddinas hon! —bron un o bob deugain o'r trigolion. Rhaid fod marwolaethau blyneddol yr holl ddaear yn ddirfawr ac arswydol. Ond y mae Duw wedi penderfynu awfarwoli enwau ei saint. "Y eyfiawn a fydd byth mewn coffadwriaeth," Salmll2: 6^ Darllen buchdraethau dynion duwiol, a phlant duwiol, ac yn enwedig gwragedd duw- iol, yw un o'r pethau mwyaf dymunol genym. Y mae y nef wedi gwlitho bendith arnynt; ac y mae rhyw arogledd peraidd iddynt, sy'n ereu adfywiad yn ein holl enaid, ac yn peri i m ganu yn y nos. Diferiad diliau mêl méîusaf crefydd brofiadol ydynt. " Coffadwriaeth y eyfiawn sydd fendigedig." Diar. 10: 7. Y mae yn anwyl, yn fendithiol, ac yn fythol. Oofnodwyd hanes amrai o wragedd nodedig dduwiol gan ysbrydoliaeth Duw ei hun yn yr Ysgrythyrau Sanctaidd—y mae enwau Sarah, a Naomi, a Ruth, ac Esther, yn uchel yn yr Hen Destament; ac y mae enwau uy gwrag- edd" crefyddol oedd yn canlyn ein Gwaredwr, ac amrai eraill, yn fawreddig yn y Testamênt ìíewydd; ac un o honynt yn dra nodedig, am yr hon y dy wedodd yr Iesu, " Yn wir meddaf 21 i chwi, Pa le hynag y pregethir yr efengyl hon yn yr holl fyd, mynegir yr hyn a wnaeth hi hefyd, er coffa am dani," Matt. 26: 13 ; Ioan 12': 1—8. Magwyd llawer o wragedd rhinweddol ac o fämau duwiol, gan genedl y Cymry, pa rai a fuont yn dra ffyddlon dros enw yr Arglwydd Iesu, ac a fuont feirw dan orfoleddu ynddo— ac y mae eu dylanwad bendithiol yn aros hyd heddyw. Ond ni chymerodd. neb y pleser o ysgrîfenu a chyhoeddi eu hanes ; a dichon fod rhai o honynt eto heb gymaint a cheryg i nodi eu heddau! Ond nid anghofir hwynt yn y nef—y mae llaw Duw wedi ysgrifenu eu hen- wau a'u gweithredoedd yn Llyfr bywyd yr Oen. Y mae y Ce'Stiadwr wedi cyhoeddi hanes ll'awer iawn o wragedd crefyddol a fu byw a marw yn y gwahanol sefydliadau Oymreig yn yr Unol Dalaethàu. Gymräesau duwiol Amer- ica oeddynt. Yn eu plith y mae yn awr yn cyhoeddi bywgrafíiad yr anwyl chwaer,- y ddiweddar Mrs. Williams, o ddinas ÌTew York. Ein prif amcan- wrth ysgrifenu y cofiant hwn yw, nid arganmol ei ì'hinweddau, na dirgelu ei cholliadau, na gwenieithio i'w pherthynasau, ond gogoneddu gras Duw yn ei hiechydwr- iaeth ; ac anog eî pherthynasau a'i chyfeillion i'w dilyn yn mhob peth da. Ar ochr orllewinol Meirionydd, ar y ffordd rhwng Machynlleth a'r Towyn, y saif pentref bychan tawel o'r enw Penal. Ynddo y mae amryw o drigfanau ac addoldai—ar ei ganol y mae eglwys wladol ddiaddurn a mynwent oer —ar un ochr iddo y mae bryniau a mynyddau uchel, Uethrau pa rai a wisgir á defaid, a'u godrau a hrydferthir â choedydd ac â thyddyn- au amrywiol—o'i amgylch y mae gerddi blod- euog a maesydd ffrwythlon: gerllaw iddo y distaw dreigla dwr y Dyfi drwy y dolydd heirdd, nes. uno â'r dyfroedd sydd yn gordôi caerau hen ddinasoedd Cantref y Gwaelod— ac yn agos ato y mae palasdy y Penmaen, llo y trigai noddwyr dysg a barddoniaeth Gymreig, ac y bu yr enwog gadeirfardd Gwallter Mech- ain yn dra dedwydd yn nghyfeillach yr awen lawer gwaith. Wele yr hen ffordd sydd ya