Welsh Journals

Y CENHADWR AMERICANAIDD. Otf. 15, Rhif. 8. AWST, 1854. Ehif. oll 176. €vtîvì!ÌioL TYWYSOG TANGNEFEDD. PREGETH GAN Y PARCH. J. ROBERTS, RHUTHYN. "A gelwir ei enw ef, Tywysog Tungnefcdd."—Esay. Meddyliwyd ac ysgrilenwyd y syiwadau canlyn- ol Ebrill 26, y diwrnod a neillduwyd i wedilîo ara lwyddiant ar ymdrechion milwyr Frydain i ladd eu gelynion. Tywysogion lleoedd yw mawrion y ddaear. Ty- wyso? egwyddorion yw Crist. Dywedwn ymer- awdwr Bussia, Breniu Prussia, Breimines Spaeu, a Thywysog Cymru ; ond Tywysng Tangnrfcdd yw Iesu. Nid gwlad yw tangnefedd, ond rhinwedd— a dylai fod yu mhob gwlad. Gwnawn yn I. SíI.WADAU AR Y PETH SYDD YN GUOES I DANG- NEFEDD, SEF RHYFEI.. Rhaid peidio meddwl àweyâ ei hancs. Pe yr adroddid hanes brwydrau bob yn"un ac un, ni chynwysai y byd y llyfrau a ysgrifenid." Ỳnfyd fyddai meddwl rhoddi banes rhyfeloedd Prydain. Mae e'i phrif tìwydi&u, sef ei rhai mwyaf gwaed- lyd, yu rby luosog, pe yr amcanem eu dewis. Mae eu galanasdra yn rhy fawr i ddechreu ei ddar- lunio. Gwnai barddoniaeth ei hun alaru ar fedd- yliau barddonol wrlh edrych ar orcbestion ycledd- yf—dilyn camrau y march cocb—a sylwi ar gan- lynisdau rbyfel. Wrth fyned dros hanes Beli. y mae yu rhaid dechreu yn nyddiau Nimrod, a'i ddilyn trwy genhedlaetbau -y byd, a gwledydd y ddaear, hyd yr awr bon yu Mhrydain. Plentyn pechod yw rhyfeì. Y mae anwiredd ýn bŷn na rhyfel. Pechod y w tad y drwg yma fel yr holl ddrygau eraill. Nid oedd yr ysbryd hwn yn mbaradwys cyn pechod. Gallai un ddweyd nad oedd yno ddynion i ryfela. Gwír—ond ymddeng- ys fod y pryd hwnw heddwch rhwng y naill gre- adnr a'r llall, a rhwng yr holl greaduriaid a dyn. M»e yn lled debyg fod yno lew ac oen yn cydfyn- ed at Addti i'w henwi, ac nad oedd yr oen yn ofni y llew, na'r llew am ddyfetba yr oen; ac nad oedd ar Adda ac Efa ofn y naill mwy na'r llall. Yr yd- ym yn casglu byn oddiẃrth ddarluniad barddonol y phrophwyd o'r byd pati y bydd y "ddaear yn llawn o wyhödaeth yr A''glwydd," a Tbywysog Tangaefedd ýu teymásu. Dywed, "A'r bluidd a drig gyda'r oen," &c. &c. Gellir dweyd am ein rhieni yá yr ardd, " Yna chwant, wedi ymddwyn, 23 a esgorodd ar bechod: a phechod pan orphenodd, a esgorodd ar farwolaeth." Ac y mae marwolaeth a rhyfel yn eiriau cyfystyr. Antryhjd mawrion bydfic rhyfel. Wedi i bechod esgor arno, darf'u breninoedd hoffi y plentyn. Mae rliyfel wedi cael ei alw, " The game of kings." Dyma fu en "pet lamb," neu yn hytrach eu "pet lion." Nimrod oedd un o'r rhai cyntaf a syrthiodd mewn cariad ag ef. Yf oedd Cyrus, a Hannibal, ac Alexander, a Cesar, a Buonaparte, a George III. yn hoff iawn o bouo. Bu celfyddyd drwy yr oesaa yn llunio arfau i'w rhoddi yn eiddwylaw. Ehodd- wyd y bwäau a'r saethau iddo ddechreu; wedi hyny cafodd y cleddyf, a'r gwaywffyn, yr hwrdd- beirianau, y cerbydau.a'r meirch rhyfel, ycyflegr- au mawrion, y bomshells, y rifleguns, y rhyfel- Iongau mawrion, a'r screw steam ships. Gwerth- wyd coronau, gorseddnti, a tbeyrnasoedd, i gael mnethau i ryfel, sef plentyn auwes ymerawdwyr. Llosgwyd tiefydd. ac o'u mewn yr oedd henafgwyr a phìant, gwraíredd beicbiogion a chleifion, alladd- wvd mwy o bobl nag sydd vn Mbrydain beddyw —do, fwy nag sy'n y byd oìì, er difyru y plentyn bwn ! Y farnedigaeth fwyaf ofnadwy ydyw. Fflacgellau mawrion y byd fuont y newyn, yr haint, a'r cledd- yf. Daugoswyd y tair ar unwaith i Dafydd, a chafodd yntau ei ddewis. Gwrthododd ryfel yn union am mai fflangell yn Jlaw dyn oedd hono. Gadawai i Dduw roddi ei ddewis o'r ddwy arall. Dywed fel hyn wrth Gad, " Ymae yn gyfyng iawn arnaf; syrthiwyf, attolwg, yn llaw yr Arglwydd, ac na syrthiwyf yn Ilaw dyn." Cydnabyddai Dafydd fod yr haint yn " visitation from God," a gwyddai pa fodd i syrihio yu Haw Duw mewn gweddi. Cydnabyddai fod y newyn yn "visitation from God," os byddai yn cael ei achosi gan y gwlaw, neu y gwres, a gwyddai pa fodd î syrthio yn Uaw Duw mewn gweddi. Oud gwiaîen yn llaw dyn yr ystyriai Dafydd ryfel; ac nis gwyddaî yn iawn pa fodd i syrthio yn Uaw Duw mewn gweddi pan oddidani. Y mae mjloedd heddyw o anwyliaid y nef mewn cyfyngder cyffelyb i Daf- ydd. Os gofynant am i Dduw fyned allan gyda Hnoedd Prydain a Ffrainc, rhaid gweddio am îddo roddi cymhorth iddynt fombardio Odessa, a rhoddi ar dân un o brif farchnadoedd ein bwyd! Cas beth Dvio ydyw. Mae yr Àrglwjdd wedi ei oddef, ond goddefodd ef lawer o bethau a ffieiddia ei enaid. "Mobos," meddai Criat, Mo herwydd