Welsh Journals

YR AT H R A W Cyf. 3.] TACHWEDD, 1838 [Rhif. 35. BUCHEDDIAETH. BUCHEDD A MARWOLAETH Y PARCH. G. JONES, PERIGLOR, LLANDDOWROR. (Parhád tudal. 219,) Yn yr amser byny, byddai pawb ag oedd ganddynt deimlad crefyddol yn ym- dyru, o bob rhan o'r wiad, yn Ltenddow- ror; ac yn enwedig ar bob Sul cyntaf yn y mis, yr oedd y cynulleidfaoedd yn luos- og iawn. Nid yn unig yr oedd Mr. Jones yn dra bendithiol yn ei lafur cyhoeddus, eithr hefyd yr oedd ei grefydd yn dys- gleirio yn mhlifh ei deulu, ac yr oedd pawb a gymdeithasai gydtog ef yn derbyn budd a chysur mawr oddi wrtho. Byddai bob amser yn galw ei deulu yn nghyd fore a hwyr i gadw addoliad teuluaidd. ac yr oedd yn caniatau i!r cymydogion ddyfod yno hefydos byddent yn ewyllysgar. Yr oedd ef yn dechreu gyda gweddi fer ; ac ar ol hyny darîlenai bennod, ac yr oedd ihai o'r teulu yn arferol â dysgu adnod- au o'r bennod, ac yn eu hadrodd mewn trefn ; yna yntau a'u heglurai hwynt. Ac wedi canu mawf, diweddai gydag ymbil- iau a diolchgarwch. Ni esgeulusai ef wneuthur hyn, ond pan y byddai yn glaf, neu yn absenol o'i gartref. Byddai hefyd yn holwyddori ei deulu a'i gymydogion o leiaf bob nos Sabbeth. Heblaw pregethu yn gyson yn y plwyfi as ceddynt o dan ei ofal neillduol, yr oedd <?f yn cael ei alw yn aml i lafurio mewn Heoedd ereiil. Y Cymry a arferent, (ond jn wir, fel y mae y mwyaf cywilydd, y maent hyd heddyw, mewn ilawer man, yn hoff o,) gadw cynulliadau ar Ddydd Llun y Pasc a'r Sulgwyn, i chwareyddiaetliau cyffredin, y rhai oeddynt o lygriad an- ferthol i foesau yr ieuenctid: a dyma yr amser yr oedd yntau yn dewis myned i bregethu iddynt. Dywedai un a fyddai yn arferol o deithio gydag ef ar y fath achosion, fod yr olwg gyntaf ar y dorf yn wyllt ac anifeìlaidd ; ond dan weinidogaeth Mr. Jones, cawsid gweled eu gwedd yn cyf- newidio,—sobrwydd a eisteddai ar eu çwynebau ; a'r dagrau grisialaidd a ym- dreiglent yn ffrydiau mawrion ar hyd eu grnddiau, a'r ocheneidiau a ymgodent o'u raonwesau, oeddynt brawfìon sicr fod ei eiriau miniog yn soddi i eigion eu calon- au, a'u bod yn cael eu hargyhoeddi fod eu ''-% 21 hyiiíddygiadau yn ddiwg. Weithiau efe a bregethai am dair awr. Ar rai troion yr oedd y cynulleidfaoeddmor fawr fel ag yr oedd dan yr angenrhaido bregethu yn y fonwent, gan nad allai y llanau eu cy- nwys. Felly yr ydym yn canfod fod Mr. Jones yn ymegnîo i wneuthur lles i'w gyd- wladwyr, Irwy lafurio yn rchob dull a'r afíî&î jn ngwaith yr Arglwydd. Cadwai Mr. Jones athrofa yn y Llan, yn yr hon y dygwyd i fyny amrai ddynion y rhai a fuont yn ddeí'nyddiol iawn yn yr eglwys. Yr un a gyfrifir y mwyaf enwog o'r rhai ymaoeddy Parch. Howel Davies. O barthed i weinidogaeth gyhoeddus Mr. Jones, gellir sylwi fod ei destunau a'i ddull o ymadroddi yn gyfaddas iawn i gyflyrau ei wrandawwyr; yrydoeddyn amlyn finiog, yn danllyd, ac yn ddeffrous; bob araser yn athrawiaethol, defnyddiol. a bucheddol: yr oedd ef yn cadw yn mhell oddi wrth Antinomiaeth benrhydd, a deddfoldeb digysur ac anffrwythlawn. Yr oedd yr olwg arno yn esgyn i'r areithfa yn dangos y teimlad ag oedd yn trigo yn ei fonwes—yr oedd yn syml a difrifol. Yr oedd ef yn darllen y gweddiau gyda dií- rifoldeb, a'r llithoedd mewn dull arafaidd a dealius. Declireuai ei bregethau gyda phwyll, arhanaiei destun yn ddeallus ae yn fedrus. Yr oedd ei ddull yn gyfeillgar, ac yn o debyg i ymddyddaniad: ond fel ag yr oedd ef yn myned yn mlaen, yr oedd ei ysbryd yn cael ei danio gan sel, a'i ym- adroddion eu bywiogi a'i awdurdodi, ac yn gorchfygu ei wíandawwyr yn bolloj. Yr oedd ei lais yn eglur ac yn beraidd, ei ddarluniadau yn nodedig o ardderchog, ei resymiadau yn gedyrn, a'i gynghorion a'i rybyddion yn fywiog, Hym, a gafaelgar yn y gydwybod. Vr oedd ei hoil enaid yn y gwaith, ac yn teimlo yn ryniusy gwirioneddau a draddodai. GeJlir dy- wedyd am dano mewn un gair, ei fod ef wedi ei " wisgo â nerth o'r uchelder ;" ac am hyny yr oedd ef yn gweini yn mhethau y Gorucbaf gyda santeiddrwydd gweddu», ac efo awdurdod a llwyddiant neilldu- ol.