Welsh Journals

Y WAWR. CYF. VI.] MAI, 1881. [Rhif. 2. Y GYFEILLACH EGLWYSIG. Ebai brawd wrthym yn ddiweddar, " Nis gwn yn iawn beth i feddwl o honom ni yma yn awr fel eglwys ; mae y cyrddau wythnosol wedi myned yn rhyfeddol o ddilewyrch. Mae y gyf- eillach wedi cael ei throi o'r neilldu yn hollol.'' Parodd clywed hyn i fy meddwl fyned yn drallodus a phrudd- aidd, ac i mi ymsynio yn ddigalon; ac yn y man dyma ochenaid gwynfanus yn mynu ei ffordd allan o'm mynwes glwyf- edig. " Yr hen gyfeillach—yr hen gyfeillach anwyl wedi myned yn ddi¬ lewyrch fel hyn," meddwn, " yn cael ei throi o'r neilldu, neu yn hytrach yn cael ei chau allan yn oerder y gauaf i ymdar© allan goreu y gallai, i gael ei derbyn neu ei gwrthod gan deuluoedd unigol, neu i ymgrwydro fel angyles wylaidd ar hyd tueddau cylchoedd crefyddol mwy bywydus a mwy cyd- naws a'i hysbryd." Pethau fel yna a'u cyffelyb; le, llawer o bethau o'r fath a ymderfysgent o'm mewn wrth glywed y newydd drwg a nodais gan y brawd teimladwy hwnw. Erbyn hyn ni chaf lonydd yn fy ys- bryd heb ddwyn mater y Gyfeillach Eglwysig o flaen sylw darllenwyr ys- tyriol a deallgar y Wawr. A dweyd y gwir i chwi, yr oeddwn wedi clywed amser yn ol rywbeth yn rhedeg i radd- au yn yr un cyfeiriad am y gyfeillach, gan weinidog un o'n heglwysi cryfaf yn y wlad, yr hyn efallai oedd yn peri i mi deimlo cymaint y tro newydd hwn mewn perthynas i'r esgeulusiad dan sylw. Ai tybed fod yn rhaid i mi trwy hyn ddweyd neu awgrymu wrth ein brodyr a'n chwiorydd yn Nghym- ru, fod y Bedyddwyr Cymreig yn Am¬ erica yn troi yn anffyddlon i'r gyfeill¬ ach eglwysig, yr hbn sydd wedi bod fel maeth-forwyn i bawb o honom, pan mewn oedran crefyddol mabanaidd, yt oeddym yn ceisio rhoddi gydag an- hawsder a gwendid y naill droed heib- io y Hall, wrth ddechreu ymlwybro y ffordd gul tua'r wlad sydd well. Na, gobeithio, er a ddywedasom, neu a ddywedwn eto, na raid i bobl Cymniv ddim deall ein bod yn troi yn gyffred^ inol yn anffyddlon ac anghyfeillgar I] gwrdd y cyrddau wythnosol i gyd~r y "gyfeillachr Pe felly, a fhoddi barn fyrbwyll ar y mater—pe byddem yn euog o hyn yma^i ;braidd y gallesid credu y gallas^ti ysbrydion sanctai(Jd yt hen seintiau gynt aros yn llonydd yn y nefoedd heb ddod i lawr i*n piith i'n haflonyddu, ac i'n ceryddu am yr ani- ryfusedd anghyfiawn, annioldhgar, a di- alwam dano fel hyn tuagat y Gyfeillach7 Eglwysig gysegredig. Prm y gallwn feddwl chwaith y byddai yr angylion, yr " ysbrydion gwa^naetli^ar^yn fodd- lawn hollol i hyn-yma; cariy« byddai peth felly yn tafhi dyryswch anghyff-{ redin i'w holl drafodaeth a'u gwasan- aeth cysylltiedig a moddion gras. YiP wir, a chaniatau am fynyd y posibl- rwydd i'r gyfeillach grefyddol gael ei throi o'r neifldu yn gyffredihol, rtiaid y fyddai ail drefhu holl gylch gwasan- aeth yr angelion. Os ydym i gredu*' fod a fyno yr angelion a moddion gras y ddaear yma o gwbl, wrth gwrs nat- uriol yw credu fod a fyno hwynt t'r