Welsh Journals

§ (ttataiU ŵflliDUBig. LLYFRAU Y BEIBL. ESAIAH. Yr ydym wedi dywedyd o'r blaen fod yr Iuddewon yn rbanu yr Hen Destameut i dair rhan, sef Cyfraith Moses, y Prophwydi, a'r Salmau. Mae rhai yD awr yn ei ranu i bedair rhaD, sef llyfrau Moses, y Uyfrau haoesiol, y llyfrau barddonol, a llyfrau y Prophwydi. Mae un ar bymtheg o brophwydi wedi ysgrifenu llyfrau. Gelwir y pedwar cyntaf y Prophwydi Mwyaf, a'r deuddeg ereill y Prophwydi Lleiaf. Gelwir hwy felly, nid yn ol maint eu personau, nac yn ol pwys eu eenadwri, eithr yn ol hyd y llyfrau a ysgrifenasant. Nid yw llyfrau y Prophwydi wedi eu trefnu yn ol yr amser yr ysgrifenwyd hwynt. Beroir eu bod werli l»yw yu y drefu ganlynol:—Joel, Jonah, Hosea, Amos, Esaiah, Micah, Nahum, Sephaniah, Habaccuc Obadîah, Jerem'íah, Eseciel, Dauiel, Haggai, Secharîah, Malachi: un ar ddeg cyu y Caethiwed yn Babilon; dau yn amser y Gaethiwed —Eseciel a Danie); a thri ar ol y Caethiwed—Haggai, Sechariah. a MaJachi. Mab Amos oedd Esaiah, ac yn nyddiau Ussiah, Jotham, Ahas, a Hesecíah y cafodd ei weledigaethau. Os oedd yn ugain oed pán alwyd ef-yn brophwyd, ac os y dechreuodd brophwydo yn y flwyddyn olaf o deyrnasiad Ussiah, 758 cyn Crist, rhaid ei fod yn bedwar ugaiu a dwy pau fu Hesecìah farw. Nid ŵes gwybodaeth pa hyd y bu efe byw yn nyddiau Manasseh waedlyd. Y traddodiad yw i Man- asseb ei osod i farwolaeth trwy orchymmyn iddo gael ei lifo trwyddo â llif bren. Dywedodd Manasseh wrtho, " Mae dy Arglwydd Moses yn dywedyd uaddichon neb .-! weled Duw a byw, eitbr yr wyt,ti yn dyweyd dy fod wedi 229—lonawr, 1886.