Welsh Journals

^gffaíU <8glujpig. Y DDAIAR A'I THRIÍÎOLION. PRYDAIN FAWR a"r IWERDDON. (Parhâd o dudahn 172.) Orbptdd cenedl sydd ran bwysig o'i hanes. Y ffaith hon a ymddengys yn hanes ein gwlad ein hunain. Plan- wyd crefydd yn fure ym Mhrydain Fawr a'r Iwerddon; ond gan bwy y gwnaethpwyd hyny gyutaf nid oes liollol sicr- wydd. Nid oes aramheuaeth uad oedd erefydd wedi gwreiddio yn ddofn, ac wedi lled-ienu yn eang ei chaugen yn Lloegr a Chymru, ac yn Iwerddon a Seotbmd, cyn dyfodiad Awstin Fynach i"r ynys yn Diwedd y chweched ganrif. Awstiu a'i gydgenadou a lafuriasant ym mlilith y Sacsoniaid, y rhai oeddynt wedi sefydlu eu hunain yn yr ynys, a pha rai ar y pryd oeddyut eilunaddolwyr paganadd; i»«d yr oedd gwag ddefodau a llygrediìîaethau coelgrefyddol mewn bri ac arferiad yu holl wledydd Ew- rop yn y Canoloesoedd; ac fel yn y lleill, felly yn ein gwlad ninnauj ond yn y Diwygiad Protestawddd, yn yr unfed gaurif ar hynitheg, glanhawyd a phurwyd \r Eg- Iwysi; ac fel yr Eglwysi ereill, felly yr E^lwysi yn Lloegr a Chymru. Iwerddon a Scotland. Yn y Diwy»iad hwn Eglwysi Lloegr, Cymru, ac Iwerr'don a barhasant yn esgohaethol o ran eu ffurflywodraeth; ond EjJwys Scot- land, gan ddilyn esarnpl Cahin yn Geneva. a fabwysiadodd y ffurf henaduriaethol yn ei threfu egîwysig; ac feìly, í'el y nodasom yu ein rhifyn diweddaf, esgobaethol yw'r Eg- iwys Sefydledig yn Lloegr a Chymru, ond henaduriaethul yw'r Eylwys Sefydledig yn Scotland; ond yn Iwerddon, erpan ddadsefydlodd Mr. Gladstoneyr E^lwys Esijobaethol Brotestauaidd yno, nid oes yr un Hglwys Sef\ dledig. Nid oes yu Iwerddon yr un Eglwys mewn undeb â'r Llywodr- 128—Áwst, 1877.