Welsh Journals

Y DYSGEDYDD, Rhif. 177.] AWST, 1836. [Çyf. XV. COFIANT YR APOSTOL PAUL. riYNAWS a lluosog ddarllenwyr y Dysg. edydd Crefyddol, eynnygir i'ch sylw yn awr hanes bywyd yr Apostol Paul, yr hyn a gymmerir mewn rhan o lyfr yr Actau, ac liefyd o'r hanes a rydd efe am dano ei huu yu el Epistolau at wahanol eglwysi a pher- sonau, yn nghydag amrywiol ysgrifeuiadau ereill. Nid annhebygol yw nd bydd rhyw rai yn gofyn, Pa fudd a llesâd a ddeillia i ni ü ddarllen hanes ei fyWyd yn y Dysgedydd mwy nag yn yr Actau a'r Fípistolau^ Llawer yti Uiliob rhyw fodd; megys uad ydyw ei lianes yn cael ei roddi gau Luc, nac ef ei íiuu, yn ddigymmysg o bethau ereill. Ac hefyd, gellîr dysgwyl ybydd î'r darllenydd ystyriol, wrth graff'u ar ei hanes cyn ei dröedigaetb, yu, ac wedi hyny, gymmeryd llawer o wersi buddiol ac adeiladol iddo ei htiu, y rhai na chrybwyllir am danynt yn awr. Ganwyd gwrthddrych y cofiant hwn yn Nharsus, yn Cilicia, gwlad yn Asia leiaf, ar lan môr y canoldir, yn mheu oddeutupedair Tblyuedd feddylir ar ol lachawdwr y byd. Yroedd ei dad a'i fam yn Hebreaid. Nis gwyddom a oedd ganddyut blant heblaw eí' Yn ol defod y genedl, yr hon a ddcr- byniasent oddiwrth yr Arglwydd, enwaed- wyd auio yr wythfed dydd, pryd y rhoddwyd yr onw Saularno, ac aryr enw hwn y gclw- id ef hyd nes y dychwelwyd SergiusPauIus, rhaglaw ynys Cyprus, yn môr y cauoldir, trwy ei weiuidogaelh ef, i'r ffydd, yrhwn— tncdd rhai—a'i haurhydeddoddefà'igyfenw ei hun, gan ci alw Paul, er nad oes sail ddigonol i ddywedyd hyny. Efeill a dyb- iant fod y ddau enw wedi eu rhoddi iddo er y decbreuad, ond y gelwid ef yn ol y cyntaf 29 yn mysg yr Iuddewón, a'r diweddaf yn mysg y cenedloedd; ond efallaî uad y w o gymmaint pwys i ni wybod i fauylrwydd yn nghyicb newidiad ei enw. Darlleued yr ymofynydd manwl Esboniad Doddridge ar y lle. Y mae yn dra tbebygol, gan fod Tarsus yn enwog o rau ei hysgolion a'i hathrofeydd, i Paul gyrhaedd ychydig o wybodaeth yno o'r gwahanol ganghenau a ddysgid yn ei ddinas enedigol, yr hon (tneddir) a gystedüd ag Athen ac Alexan- dria, fel ei«teddie dysgeidiaeth ; ond nid hir y bu ei rieni iieb ei anfon i lerusalem o dan arolygiad un Gamaliel, LL. D. gwr cyfrifol a gwir Barchedig, Ni hònai anífaeledig- rwydd ei gyfundraeth Phariseaidd. Yr oedd yn helaeth ei wybodacth mewn haues- iaeth, credai yn ngalluogrwydd yr lehofa i fyned a'i amcanion yn mlaen, yn ughyda'r perygl dirfawr o ymladd yn ei erbytt, Act. 5. 34—-39. Cyrhaeddodd Paul wybodaeth helaeth yu nghyfraith ISIoses, ac ysgrifen- iadau y proffwydi, wrth draed ei athraw hybarch, fel y gcllir casglu wrth ddaiileu ei lythyrau, yn neiìldnol ei eiddo at y PJiuf- einiaid, y Galatiaid, a'r Hebreaid. Bernir yn gyffredinol fod dysgeidiaetb yr luddewou yn gynnwysedig yn eu gwybodaeth o'u cyfraith a'u crefydd eu hunain, ac nid oes tebygolrwydd eu bod yn hyddysg iawn yn y celfyddydau a'r gwybodaethau. Pa un a oedd Paul jrn lerusalem yn amsercroeshoel- iad Arglwydd y gogoniant, ai nid oedd, nid oedd yn hawdd penderfynu. Yr hanes cyntaf a rydd Luc am dano ydyw, ei fod yu cadw dillad y rhai a labyddicnt Stcphen, gwel Act. 7. 5-, 8. a dywed efe ei hun ei fod yn cydsynio yn y weitbred, Act. 22.20,