Welsh Journals

Y DYSGEDYDD. Rhif. 176 ] GORPHENAF, 1836 [Cyf. XV. COFÍANT MRS. WILLIAMS, GWRAIG Y PARCH. WILLIAM WILLIAMS O'R WERN. GaNWYD Mrs.Williams yn Nghaerlleon, y !le hefyd y dygwyd hi i fyny. Ei thad a'i mam, James ae Elizabeth Griffiths, oeddynt Gymry ogymmydogaeth Gwrecsam, swydd Ddinbych. Yr oeddynt iil dau yn byw yn dduwiol, "yn ofni Duw, ae ynciliooddi wrth ddrygioni." Mrs. W. oedd eu hunig blentyu. Bu farw Mr. G. pan oedd ei ferch onid unarddeg oed. Yn awr gadawyd y weddw a'r amddifad mewn meddiant o gyfoeth helaeth, i'w fwynhau dan nawdd u gofal líhagluniaeth. Erbyn hyn yr oedd Mrs. W. gyda golwg arei haddysg crefydd- ol, a ffurflad ei chymmeriad, tnag at fod yn ddefnyddiol yn ei hoes, wodi ei hymddiried yn otferynol i'w mam, yrhyn agyflawnodd yn ewyllysgar, yn i'anylaidd, yn ddoeth, ac yn ddifln. Ei hymdrech a'i llafur a sforon- wyd â llwyddiant; canj's gwclwyd rhin- weddau y fam, faint bynag yn ychwaneg, mewn cyflawn flagnr yn y ferch. 1 Dad y trugareddau, am y fendith brisfawr ac amseiol hon, dio'.chai Mrs. W. yn wresog a didìiaut trwy ei hoes, cydnabyddai yn harchus a gostyngedig ofal penarglwydd- iaethol ei Thad nefol yn ei chynnysgaeddu a braint mor fawr, yn yr hon nid oedd ganddi hi na Ilais na dewisiad o'i heiddo ei hun. Dan y dylanwadau hyn, rhestrwyd hi yn mhlith athrawon yr Ysgol Sobbathol yn Nghapel Heol y Freuines yn Nghaer, a llanwodd ei chylch pwysig dros amryw fiynyddau yn selog a diwyd. Yn yrymar- feriad clodwiw hwn, wedi hir ddysgwyl am argyhoeddiad, ac heb ei gael (o'r hyn lleiaf o'r fath ag oedd hi ac ereill yn feddwl) gyda dsvys ystyriaeth o'i rhwymedigaeth i'r Ar- glwydd, a'i dyledswydd i'w wasanaethu, 25 cyfl wynodd ei hun yn bechadur i'w ddwyíaw trugarog, gan fwrw ei choelbren yn mhlith ei bobl yn Nghapel yr Heol Werdd. Yn y dull hwn (etto dan ddylanwadau Ysbryd y nef) y cychwynodd Mrs. W. ei thaith gref- yddol, yr hon eilwaith a droediodd mor gysson a diwyrni. Yn y flwyddyn 1817, unwyd hi mewn priodas à'r Parch. W. Williams, yrhwn sydd yn adnabyddus i'i holl saint yn y Dywys- oçaeth, ac hefyd allan o honi. Yn y sefyllfa hon, megys îsaac a Rebecca, y buont byw yn ffyddlon a chysurus aui agos i bedair blynedd ar bymtheg. Bu iddynt bedwar o blant, dau fab a dwy ferch; eu henwau ydynt, Elizabeth, James, Jane a William ; y mae'rhyuafyn agos i 18oed, a'r ieuangaf yn 12. Y maent ull yn cydgymmysgu eu dagrau â'utad tiriouaidd am eu colled anad- feradwy. Yroedd Mrs.W. yn feddiannol ar synwyr erj'f, a thymher hawddgar. Meddiauuai ar lawenydd heb ynfydrwydd, a sobrwydd heb -brudd-der. Meddianuai hefyd ar egwydd- orion didwyli; parchai y ffyddloniaid ; cyd- ymdeimlai â'r gwan; argyhoeddai y tros- eddwr yn llym ; a ffieiddiai ei chalon y rhodresgar a'r diegwyddor. Wrth eu cym- meriad y byddai yn adnabod dynion, ac nid wrth eu meddiaunau; y rhinweddol a'r dirodres oeddynt ei chyfeillion mynwesol, beth bynag fyddai eu hamgylchiadau bydol. Y rhinweddau uchod, wedi eu gwrteithio â dysgeidiaeth a'u prydferthu â gras, a'i gwnaeth am ei thymmor yn ymgeledd gymhwys i weinidog y cyssegr. Yr oedd ei chamrau teuìuaidd wedi eu nodi à diwydrwydd ac iawn-drefn, nid i'r