Welsh Journals

«YR EGLWYS" YN NGHYMRU. 147 "YR EGLWYS" YN NGHYMRU. {O'r Patriot.) Ryw amser yn ol fe ymddangosodd y traethiad canlynol yn y Carmarthen Jour- nal: "Dydd Mercherdiweddaf, cynnaliwyd cyfarfod otf'eiriadol yn eglwys Meline; yr oedd y cynnulleidfaoedd yn dra lluosog a chyfrifol, ac ymddaii£osai ysbryd dwys- grefyddolder ei fod yn nodweddu yr holl pyflawniadau ****. Yr ofteiriaid presennol (20 o rifedi) a arwyddasant y pethau can- lynol, yn gwrthwynebu celwydd Wilks mawr. Nyni, yr oft'eiriaid sydd a'u henwau isod, o esgobaeth Tŷddewi, wedi darllen o iionom yn y newyddiaduron, ddarfod i John Wilks, Ysw. A. S. mewncyfarfod cyhoeddus a gyunaliwyd yn ddiweddar yn Llundain, wneuthur crybwylliad i1r effaith çanlynol, sef,—'Fod eglwysi Cymru, a llefaru yn gyfi'redinol, mor adawedig, fel pan fyddai gosteo-ion yu nghylch cael eu cyhoeddi yn neb rhyw un o'r eglwysi hyn, y gorfyddai i'r gwr llên' neu y clochydd fyned oddiam- gylch, a chasglu dau neu dri o deuluoedd,' ac yn teimlo y pwysigrwydd o beidio gadael i'r fath adroddiadau aros yn ddiwrthbrofiad, yr ydyni yn bresennol yn traethu fod yr háeriad yn hollolanwireddusgydagolwgar ein gwahanol blwyfi, ac hyd oreu ein cred, y mae yu hollol annattodedig gan ffaith." Asa J. E?ans, mewn Llythyr at Olygydd y Welshntan, ar olsylwi ary deublygedd a'r tywyllni a nodweddant yr ysgrifhon, aâ rhagddo i wneuthur y crybwylliadau can- lynol:— " Y mae gosodiad rhifìadol yn cael ei deimlo yn gyfFredinol fel rheswm galluocach nadarluniadyn unig, pamorfywiogbynag; a'r unig faeu-prawf teg yw, wrth yr hwn y mae yn biiodol mesur angenrheidrwydd a gwiwder sefydliad. Am y byddai yn ddyeithr i'm dyben presennol i fturfio ar- ddaugosiad o Neillduacth yn y parthau hyn, yn gyferbyniol i Egtwys-Loegr-aeth^gwn&f ymfoddloni ar hyn o bryd trwy roddi ger bron fy ughydwladwyr gofres o'r cymmun- wyr y» y pedair Eglwys ar hugaiu canlynol, (yn wahanredol oddiwrth yr otfeiriaid a'u hymddibynyddion) y rhai sydd breswylwyr y gwahanol blwyfi, y rhai a gydiant â'u gilydd, ac a fturfiant ar y cwbl ran helaeth o ogleddbarth swydd Benfro. Bydd yn addas dechreo yn y lle y cynnaliwyd y cyfarfodydd 'tra lluosog a chyfrifol,' sefyn y lle canlyuol,— Meline ('Meline?') Melinel... Cilgwyn.................. Eglwys wen................. Llanfairnantgwyn .......... Monachlog ddu............ Maenclochog.............. Morfil..................... Llangolman................ Llandeilo.................. Llanfìrnach................. Penrydd................... Capei Castellan............ Clydeu.......'............. Cilrhedyn................. Capel Coleman.. ........... Llanfihangel Penbedw...... Manordeifi................ Cilgerran (pentref o'renw yn gynnwysedig)........... Bridell.................... Llantwd.................. Monington.................. Trewyddel................. Bayfil.................... Eglwys Erw............... Tri. Dim un. Chwech. Dim un. Un. Triarddeg. Dim un. Tri. Dim un. Dau. Dim un. Dim un. Pump. Unarddeg. Tri. Dim un. Unarddeg. Degarugaio Tri. Dau. Pedwar. Chwech. Dim un. Dau a 40. Cwbl...... Cant a phump a deugain. Tyner allan y niferi mewu pump o eglwysi —12, 11, 30, 11, a 13, a bydd ar ol y nifer mawr o 38 o feibion yr Hen Fam mewn ped- air ar bymtheg o eglwysi, sef dau i bob un ar gyfartalrwydd! Nis gallaf yn gymhwys wybod rhifedí Ymneillduwyr proffesedig tu fewn i'r un terfynau, ond gellir eu golygu fel yn cyrhaedd tua 5,500, a'r gwrandaw- wyr nad ynt aelodau tua 13,000." Efe a â rhagddo i egluro pethau sydd yn wybodus i'r Parch. Foneddigion, yn wyneb eu traethiad gwrthdystiol i grybwylliad Mr, Wilk8,—megys, fod amrai o^r personiaethau yn segur-swyddau gyda golwg ar y gwasau- aeth a gyflawnir—fod gweinyddiad gosod- iadau yr "eglwys" i ychydig bersonau gwasgaredig mewn manau ereill yn costio i'r wladwriaeth un, dau, neu dri chan' punt y pen yflwyddyn—y gwyddant rai o honynt drwy brofiad beth yw dychwelyd adref ar Sabbotb hebfynedyn mhellach na'r fynwent o eisiau gwrandawwyr i glywed darllen y gwasanaeth—ac yn neillduol fod y fath beth, a galw tystion i glywed cyhoeddi gostegiou wedi cymmerydlle ddim Ilawer yn ol—hyd yn oed yn Meìine, lleycynnaliwydy cyfar- fodydd "tra lluosoga chyfrifol;" a thcrfyna trwy hysbysu "fod ganddo lawer mwy l'w