Welsh Journals

AMRYWIAETIl. 113 yma o'r eyllid yn fawr; ond ni ddylid cwyno am hyn, gan ei fod yn dwyn yfath fantais i'r holl wladwriaeth; acy mae cyllid y drefn newydd yn chwanegu yn fawr hob blwyddyn, oblegid chwanegiad dirfawr rhifedi y llythyrau. Derbynia y llywodr- aeth gyllid oddi wrth ìawer o bethau ereill, megys tiroedd y goron, treth y fTenestri, ac amrywiol drethi ereill. Dengys y ìhestr ganlynol gynydd cyltid eín teyrnas yn yr oesoedd a acthantheibiu ; ac y mac yn werth edrych arno ar y cyf- rif fod ycyllid i'w ystyried, i ryw raddau o leiaf, í'el mynegai (index) i ansawdd a gallu y deyrnas, \n gystal a'i hangenoc- tid :— vr oedd \n Yn amser Elizabeth, sef 1558 —- Anne 1706 ------- George I. 1714 ------- George II. 172? ------- George 111. 1760 ------- Eto 1800 ------- Eto(rhyfel) 1815 ------- George IV. cyfartalwch < ^d j* ------- Eto 182S -------- William IV, cyfartalwch tair blyuedd -------- Yictoria, 1814 ------- Eto 1815 Dywedir mai P.76,834,494, oedd y cyllid mwyaf a gafwyd erioed, a hyny yn 1810. P. 5,000 5,691,805 6,762,643 8,522,540 15,372,971 36,372,000 71,153,142 58,000,000 54,^32,518 46,620,165 50,741,622 50.500,883 Ond er mor aruthrol fawr oedd y symiau uchod, nid oeddeat yn cyfateb i draul ein teyrnas yn ystod y tymorau rhyfelog, yr hyn a arweiniodd ein Uywodraeth i fen- thyca arian, yn debyg i lawer o bersonau trachwantus a difeddwl am y canlyniad, yr hyn a esgorodd ar y ddyled wladwr • iaethol y r ydym yn llethu dani hyd heddyw. Y mae dyled wladwriaethol, mewn rhyw ffurf neu gilydd, yn beth pur gyffredin i lywodraethau sefydledig y byd; ond an- fynych y caniateid iddi gynyddu yn fwy na chyllid blwyddyn neu ddwy, hyd nes darfu y funding system, neu y cynllun o wneyd dyledion cyhoeddus yn drosglwydd- adwy o law i law, beri y fath rwyddineb rhyfeddol i lywodraethau sefydledig i fen- thyca arian; neu, mewn geiriau creill, i redeg i ddyled. Y mae dyled Brydain o ddau fath, sef, funded ac unfunded. Y mae yr olaf yn gynwysedig o ddiffygion yn nhaliadau y llywodraeth, am j rhai nid oes unrhyw ddiogclwch rheolaidd wedi ei roddi, na Uôg yn cael ei dalu drostynt; neu ynte filiau a nodau arianol wedi cu rhoddi allan o'r sylltdŷ (exchequer) i dalu dylcdion a chostau achlysurol, a llôg yn cael ei dalu ! drostynt, ar amryw delcrau, yn ol y byddo achosion yn galw. Pan fyddo dyledion o'r fath yma yn llu- osogi, a phan fyddo y rhai y maent yn ddy- ledus iddynt yn galw am dâl, rhaid naill ai talu y cyfryw, neu roddi iddynt y cyfryw ddiogelwch rheolaidd am danynt, ac atn lôg rheolaidd drostynt, ag a farner yn ang • enrheidiol; ac os yr olaf a wneir, bydd y ddyled wedi ei gwneyd yn ffunded. Nid oes ond llawer llai na dwy ganrif ei pan oedd dyled y deyrnas hon ddim ond mym- ryn mewn cymhariacth. Yn amscr y chwyldroad yn 1688 nid oedd y ddyled ond P.664,263, hytrach llai ua'r cyllid a gy- nyrchai y Custotns yn unig y flwyduyn hòno. Yn amser heddwch Ryswich, yn 1697, yr oedd y ddyled yn -----------------------Ütrecht, yn 1713, ~ Aix-la-Chapellc, vn 1748, ■-------------Paris, yn 1*63, >—■ Fersaiìlcs, yn 1783, «--------,----______ Amiens, yu 1802, •---------■-------------Paris, yn 1815, yn agos i A chwanegu dvled y Werddon, yr hon oedd dros 100,000,000 Yr oedd yr holî ddyled yn lâl5 dros P.21,500,000 54,000,000 78,000,000 134,300,000 238,000,000 452,000,000 700,000,0(10 800,000,000 Ac er eìn bod wedi mwynhau deng ndynedd ar ugain o heddwch er hyny ayd yn awr, nid oes well gobaith am dalu y ddyled, os cystal, ag oedd foreu dranocth wedi brwydr fawr Waterloo'. A pha rj fedd, gan fod geuym, yn chwanegol al bob dir- fawr gostau ereill, tua P. 20,000,000 o lùg blynyddol i'w dalu 'í Cvr. 38.