Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

SEREN GOMEll. Rhif. 352.] IONAWR, 1845. [Cyf. XXVIII. NATUR. " Myfyriais ar dy holl waith."—Dafydd. " Theae are thy glorious Works, Parent of Good. Almighty ! Thine this universal Frame Thus wondrous fair ! Thyself how wondrous then.' Miltox. "VTATUR sydd air a drosglwydda i ni am- -L* ryfal ystyriaethau, ond defnyddir ef yma i arwyddo y cyleli è'angfaith a gynnwysgweith- redoedd naturiol y Jehofah. O barthed i natur, mae dynion yn gwyro i eithaíion mewn barn ac ymddygiad. Tra mae un dosparth o ddyn- ion yn cyssegru eu hoes i'w myfyrio a chwilio i mewn i'w hystafelloedd tywyll a dirgelaidd, y mae arall yn ei llwyr esgeuîuso, gan ystyried mai'r Dadguddiad Dwyfol yw unig wrthddrych sylw a myfyrdod yr enaid anfarwol. Mae y cyntaf yn eyfeiliorni, oblegid annigonoldeb ac anefîeithiolrwydd goleuni natur i arwain y troseddwr i rinwedd a dedwyddwch : o gan- lyniad, rhaid iddo ef wrth wasanaeth llyfr Duw i fod yn " Uusern i'w draed, ac yn Uewyrch i'w lwybrau." Dylai yr ail ddeall, nad y\v rhodd- iad y Dadguddiad Dwyfol yn ci ddyben i gyf- yngu myfyrdod dynion i'wgynnwysiadyn unig, ac i gladclu mewn cbargoriaeth holl weithred- oedd creadigol Awdwr y Ilyfr Santaidd ; ond dyient dyru ein sylw, a chael lle yn ein myfyr- dodau dwysaf. Owaith rhai duwinyddion yw cablu dysgeidiaeth a gwybodaeth : a gosodant o flaen y bob! Athroniaetli a Christionogaeth fel dwy gyfundraeth wrthwynebol a geìynoi i'w gilydd, ac yn croes-weithredu y naill yn erbyn y lla.ll. Ilaerant fod y flaenaf yn un o lawforwynion cyfeilioniad, ac yn ymestyn at ddystryw dynion. Yn ddiau bod gan y rhai liyn eu rlwsymau dros y fath ddysgeidiaeth wael a dirmygedig. Dylai y rhai hyn gadw yn eu cof mai y Jehofah, awdwr iachawdwr- iaeth drwy farwolaeth y Oroes, yw awdwr natur. " F,fe a wnaetli y cwbl." Nid yw cfe yn gwahaniaethu yn y cyfundraethau hyn. Nid y\v efe yu gweithredu ar un egwyddor mewn natur ; ac yn yr iechydwriaeth yn gweithredu ar egwyddor wrthwynebol iddi. Na, canfyddir yn hywel, mai Duw pob gras yw y Eod rhyfeddol a ddygodd y byd- oedd Iliosog, raawrion, ac amryfal y nen i fodoliíieth drwy ei air awdurdodol ac anwrth- wynebol. Yr un ywDuw'r Bibl a Duwnatur. Mae cyssondeb rhwng ei weithredocdd naturiol a gweithredoedd ei ras ; a'r gwahaniaeth a fod- ola rhyngddynt yw, rhagoriaeth annhraethoì yr olaf ar y flaenaf. Gan eich bod, Mr. Gomer, wedi gwneuthur rhag-barotòadau i gyflwjmo Traetliodau ar Athroni;ieth Naturiol, tybiais i ysgrifo'r ychydig llinellau hyn. i'r dyben i osod rhai rhesymau o flaen eich darìlenwyr, i'w dar- bwyllaw i sylwi yn fanol a cliraff arnynt, er mw.yn iddynt eu deall. Yn un peth, er mwyn derchafu y Cymry i enwogrwydd athronyddol. Nid oes un dos- parth ar wyneb y bellen ddaearol mor enwog mewn gwybodaeth ysgrythyrol à thrigolion Cymreig y Dywysogaeth ; ond efo golwg ar y cclfyddydau breiniol (libernl scie?ices), nid oes un wlad wareiddi^dig mor bell yn ol a chenedl y Cymry. Callwn yn ddiammau ed- rych ar lawer o offeiriaid, gweínidogion ym- neillduedig, a rhai gwyr Ileyg, wedi cyrhaedd gradd helaeth o wybodaeth yn y celfau ; ond mae'r trigolion yn gyfTredi:i yn hollol anwy- bodus ar y pynciau hyn. Mae athroniaeth yn y Dywysogaeth yn dra dyeithr. Mae teyroas- oedd a gwledydd ercill wedi caei eu gwroniaid, y rhai fu o lesiant dirfawr. a'u coíTadwriaeth hyd yn bresennol yn anrhydedd i'w gwledydd. YmfTrostia Germani yn Otto (njericke am ddy- feisio yr awyr-suguydd (air pttmpj ; Ilolland yn Laurentius Cosíer am yr argraff-wasg; Prussia yn Copernicus ; Rohemia yn Tycho Brahe ; Wirtemburg yn John Kepler ; Den- marc jm Koen:er a Flamstead ; Ffrainc yn ei Maske!yne, De Sejour, &c. ; a Phrydain Fawr yn Wallis, Wren_, Hugeus, yr anfarwol Syr Isaac Newton, a Uuoedd ereill a }-iudd3-6cIeir-