Welsh Journals

SEREN GOMER. Rhif. 349.] IIYDREF, 1814. [Cyf. XXVII. COFIAIT Y DIWEDDAR BARCH. THOHAS WILMAMS, PENYLAN, Gv:einidog yr Efenyyl yn Salem,-Mydrim, ac Ainon, Trelech. "JMfÄE yn hen arferiad gan y rhan fwyaf o -*-'-*- ddynolrj'w, i osod i í'yny gof-adeiladau a cholofnau coffadwriaethol am enwogion yr pes- au, yn neillduol y rhai hynj' a fuant 3-11 ddewr ar faes y gwaed, ac jm ymdrechgar dros eu bre- nin a'u teyrnas ; ac os y\v y rhni hyn yn ùeil- wng o goffadwriaeth,—y rhai a fuant yn sj-ch- edig am waed dynol, ac am ladd eu cyd-ddyn- ion er mwyn eu henwau a"u gogoniant eu hun- ain,—}• mae yn sicr fod y rhai a fuant yn ddewr yn y rhyfel ysbrydol, 0 blaid teyrna.s Crist a Brenin Seion, ac yn ymdrecligar i fywhau eu cyd-ddynion, er mwyn gogoniant Duw a lles eneidiau, yn llawer mwy teilwngo1u cofio ; ob- legid, yr Anffaeledig a gyhoedda, " Conad- wriaeth y cyfiawn sydd fendigedig." Dan yr ystyriaethau hjm, tuecidwyd finnau igoíresu un o bererinion Seion, yr hwn a fu yma yn ffydd- lawn yn gwasanaethu Duw yn Efengylei anwyl Fab, ond sydd yn awr wedi gorphen ei daith filwriaethus, a chyrhaedd yt orphwysfa dawel lle nad oes gofid nageljm yn blino ncb o"r pres- wylwyr. Mr. Thomas Williams, gwrthddrych y Cof- ianthwn, aanwydjm Ffynnonlwyd,yn mhlwyf Lîanginning, swydd Gaerfyrddin, yn y fiwydd- yn 1770 ; ac enwau ei dad a'i famoedd Dafydd a Mari Williams, ac yr oeddjmt ill dau yn ael- odau 0 Eglwys y Bcdyddwyr yn Salem. Yn morcu ei ddyddiau, yr oedd chwant mawr ar Mr. William6 i fod yn debyg i'w gyd-ieuenctyd, ac am fod yn gyfarwydd yn y pethau a elwir yn gyffredin llawenydd diniwed ; ond fel ag yr oedd yr arferiad ífiaidd 0 dyngu a rhegu yn ffjmi yn ci ardal y pryd hwnw, yn mhlith ei gyfoedion ieuainc, teimlodd jmtau chwant i'w hefelychu, er ei fod yn cael ci geryddu gan ei (lad nm hyny, ac yn dra gerwin unwaith yn neiildnol. Wedi hyny, bu jti lled ofalus rhag tyngu a rhegu yn nghlyw ei rieni, cjdiyd ag y bu ei dad byw ; ond etto, yr oedd yn hoff n'r gwaith, er rnwj'n bod yn deb\*g i ereill o'i oed, hj'd pan \Tn ddeünaw mîwj'dd, pryd jT dj'g- wyddodd iddo regu j'ii y tŷ, lle jt clj'wai ei fam, yr hon a aeth ato, a gosododd ei llaw ar ei jts- gwydd, a gofjmodd iddo betii oedd yn feddwl, fe alîai Jîiai cjni boreu dranoeth jT bj'ddai yn nhragj'wyddoldeb! Y noson hòno cafodd ei daro jm glaf jTn y dwymj-n, a bu jTn boenus iawn ; a'r holl amser j' parhaodd ei gystudd, jTr oedd yn methu peidio cofio am eiriau a llaw ei fam, fel jt enwog Newton gjmt. Bu jTn glaf dros gryn amser, ac yn bur annhebyg i wella ; ond jt oedd j- Nefoedd jTn gwaeddi uwch ei ben jT prj'd hwnw, " Y niae hwn j'n llestr eth- oledig i mi, i ddwyn f>" enw gerbron dynion." Tra j' bu Mr. Williams jtii j- cj'studd hwn, n;d ocdd un meddwl neiìlduol ganddo am gref- ydd, am ci fod yn dysgwyl gwelîa, ac jTn credu nad oedd ei ddoluramgen r.â uygwj'ddiad cddi- wrth ryw achos cyffredin ; ond ar ryw noswaith feî ag yr oedd dwjT wraig yn ei wylied, gofyn- odd un o honj-nt i'r lîall, " A j'dych chwi yn meddwl y bydd i Mr. Williams wella?" At- ebodd y lìall ei bod jm.gwj-bod na fyddai iddo wella, (heb feddwl ci fodefjm gallu sjdwi ar- nynt ;) a'r rheswm oedd ganddi er proíi hjmy oedd, ei bod hi wedi breuddwj'dio yr un fath ag y gwnaethai 0 r blaen, c\rn marwolaetb ei berthynasau, sef gweîed cae ag oedd yn ymjd y tỳ yn llawn biodau. Ar hjTn, teimlodd Mr. Williams y cliwys oer yn tòri allan dros ei gorff gwanaidd, a'i holl ddolnr blaenorol yn ei adaeî, a gofjmodd iddo ei hun, " Ai marw rydd raid i mi ?" Ci'edodd mai felly jt byddai; ond gwedd- iodd am adferiad, jt hjm j-n j-asol a gafodd. Mae ffyrdd y Jehofah yn ddyfnion ac anchwil- iadwj7, pan y mae j-n gadael ci blant i fyncd yn mhell, ncs y gall dynion dybied mai felly y treutiant cu hoc3 ; ond o drugarcdd, " lle yr