Welsh Journals

t r\ Rhif. 342.] MAWRTH, 1844. [Cyf. XXVII. COFIANT M'ARTHA EYANS, Merch Golygydd Seren Gomer. YN yrocsoedd diweddaf, ymae wedi myned yn beth llcd gyffredin i ysgrifenu Byw- graífiadau dynion a enwogasant eu hunain trwy eu gweithredoedd jm aniser eu bywyd, naill ai fel rhyíelwj-r, llj'wodraethwyr gwladol, nea dduwinyddion ; ae fe allai fod hyny yn fuddiol ì'r oesoedd a ddeî, ar rai goîygiadau, cr nas gall V Cristion lai nâ chredu v h\ Uoiu vn \vc:ì claddu gweithredocdd llawer 0 honynt yn yr un hedd ag y mae cu cyríf yn cacl cu ciaddü, a'u gadael uiewn anghof tragywyùdol. Y rhan fwyaf 0 ryfelwyr, a swyddogton gwladol liefyd, ydynt wedì gwnej'd llawer niwy 0 niwed a drwg yn y byd, nag a wnaethant erioed 0 ddai- oni, a phe na byddai r.n linell yn cael eti hj'S- grifenti er cadw eu coffadwriaeth ar glawr han- esyddiaeth, bj'ddai y dinasoedd a ddinystrias- ant, y gwîedydd a anrheithiasant, :rr gwragedd gweddwon ar plant amddìfaid a wnacthant, yn foddion digonol i'weadw mewn ccf am oesoedd lawer ; ond wedi y cwbl, iddyut hwy y mae y cyfrolau mwyaî wedi cn cyfansoddi, a"u hanes hwy a ddarllenir gyda'r awyddfiyd mwyaf, gan archwaeth gau yr oes lygredig bresen- nol. Ein gweinidogion duwiolfrydig hefyd j'dynt yncael cucofnodi yn y gwahanol Gyhoeddiadau a gylchredant trwy ein gwlad, fel y mae cu rhinweddau a'u rhagorion godidog jti siampl 0 efclychìad i'r oesoedd dawcdadwy ; ac y mae yn dda genj-m allu dwjm cin tystiolaeth fod coffad- wriaeth llawer o honynt fyth yn fendigedig. Ond wedi y cwbl, nid gwroniaid a swj-ddwyr ein gwlad, na'n gweinidoghm ffj'ddlawn j-eh- waith, yw jt unig rai a deilyngant dragy^dd- oli eu cofladwriaeth. Nage, yn wir ; ond y mae llawer blodeuj-n peraidd j-n cael ei dori i lawr, a'i daflu gan angeu i dclystawrwydd y bedd, cyn y byddo ei ddalenau ond braidd yni- agor, naneb nemawr wedi canfod ci harddwch a'i brydferthwch ; ac felly yn cael ei adael i bj-dru j-n dawel j'n nhir anghofyn hollol ddi- sylw, pan, ar yr un pryd, y bj'ddai j'chydìg o linellau coffadwriaethol iddo, er egluro ei rag- orion godidog, j-n lîawer 0 ies i ieueneíj'd ein gwlad, ac j-n weì! motldion fw dwj-n i ystj-r- iacth o'u sefyllfa druenus, nà hoîl fywgraffîadau gwroniaid ac enwogior. y byd. Wrth ystyried y pethau hj-a, pwy a all ein beio ain ysgrifenu j'chydig o linelîau raewn coff- adwriaeth ain ein hanwyl ferch j-madawedig ? Nid j'dj'in j'ii meddwi, 0 herwj'dd ei bod yn blentyn i ni, ae yn dra anwyl yn ein golwg, ei bod jn fwj' rhinweddoì, yn fwy du'.yiol, ae yn fwy j'mdrechgar jm achos cre- fydd, nà llawer o'i chyfoedion ieuainc ; ond jt ydym yn gwj'bod fod ynddi îawer 0 nod- weddiadau a dcüj-ngant gael eu cofnodi fel siampl i ereill ag nad ydj-nt crioed wedi ystjT- ied eu cj'frifoîdeb i Dduw, na'u djdedswj-dd i j-mdrechu 0 blaid eu Hiáchawdwr bendigedig, er eu bod wedi cj'inmcrj'd amynt yr enw rhag- crol o ddilynwjT yr Oen ; ac os bj'dd i ni gnc! cin harwain gan ein teìmìadau i'w chanmawl yn ormodol jiî y llinellau canlynoî, hyderwn y bydd i hynj' gael ei briodoü ix gwir achos, sef ein hymdrech i wneyd rbywbeth teilwng 0 goff- adwriaeth un ag oedd mor hoff genyin ; ac nid i unrhyw ddymuniad na bwriad i'w chanmawl j'n anhaeddiannol 0 hcrwj-dd ei bod j-n dwyn perthj-nas natirriol mor agos â ni. Martha Kvans, gwrthddrj-ch yr j'chydig sjd- wadau canlynol, a anwyd ar y 2Gain o lon- awr, 1824, j-n mhen oddeutu tri mis wedi mar- wolaeth ei chwaer, yr hon hefyd a elwid Mar- tha. Nid oedd dim yn ei hieueuctyd, neu yn hytrach ei mabandod, a eliai ei hj-nodi oddiwrth ereill o blant yn gyfíredin ; na dim chwaith a ellai beri i\v rhiaint dj-bied j*n y mesur Ileiaf y byddai iddi gael ei chystuddio gan af- iechj'd mor fuan ; canys yr ocdd yn blentyn Son, hawddgar, a thawel, ac yn mwynhaa ieclij'd coríforol cystal â ncb yn j' wlad ; ac yr oedd pob peth yn arddangos ci bod yn mcddn