Welsh Journals

SEREN GOMER. Rhif. 446. TACHWEDD, 1852. Oyf. XXXV. RHYDDID. LLYTHYR XII. C A N Y P A R C H. O. WlCHAEL. T creadur, * * * wedi ei ddarostwng i oferedd * * * yn ocheneidio ryddid plant Duw." Siarls I. yw prìf gymeriad ein golygfa nesaf. A dàl di sylw, fy nghydymaith líên- oraidd, fod y cymeriad a'r oíygfa bresenol, y rhái pwysicaf yn chwyldroadau y Ffurf "Wriogaethol. Hyderwyf dy fod yn dàl yn dy gof maì ein hamcan yn cymeryd ein taith hanesyddol oedd, oírhain tyngedfen Rhyddid trwy y ffurf-lywodraethol, benúe- figiadol, gastelíol, ddur-wisgiadol, guchiog, waedlyd, a gormeslyd hon. Ein gorchwyl cyntaf oedd, -egluro ei hegwyçTdarion ; yna, sylwi ar ei sefydliad gan yr Arlwyddi Nor- manig ; wedí hyný, craffu ar y peiriant ys- githrogýngweichio hyd orpheniad trychin- ehau gwáëdlyd rbŷfeloédd y rhosod; pan y gwelsom y bwystfil ofnadwy, llywod-traîs- yddiaeth (tyranism) yn mhèrsonau y Túdor- îaid, yn ymgodi o'r berw ; craffasom ar hwn yn gyru y gacì-fwýall drwy golofnau gwriog- aeth mewn gwlad ac Egîwys ; yr ergydion yna a rwygasant adwyau yn y cysawd gwlad- wriaethol, drwy ba rai y rhuthíodd Rhyddid a'i phlant i oleu dydd ac awyr iaeh. Wedi iddynt gael chwareu têg i ddefnyddio eu galluoedd, magasanta theimlasant eu neilh; dechreuasant ymgiprys â llywod-traisydd- iaeth yn mberson Iago; ac (rhaid cyfaddef ý gẃir) wedi iddynt ymgynddeiriogi mor orwyllt ag y bu yr arlwyddi gwriogaethol erioed, pan syrthiodd Siarls yn aberth i'w creulondeb, tòrasant ei ben.- At y drychni {catastrophe) yna, sylwa, y mae y llith (actj bresenol yn cerdded; ond deall di, cyn y cyrhaeddwn o flaen y lleithig waedlyd, y mae yn rhaid i ni.ymdeithio drwy bedair Wilynedd ar ugain o'r amser mwyaf terfysg- fyd a welodd Prydaîn na chynt na chwedi'n. Hawdd i ti, sydd am wybod y cwbl ar un- waith, waeddi, "líwna frys"—" cyflymdra nordd haiarn," &c. Beth a wyddai y pen- gryniaid am ffordd haiarn ? A pheth a elü dithau wybod am unrhyw wlad, dywed, ẁrth íÿned drwyddi ar ffrwst ffordd haiarn ? 61: Ac yn wir, y mae yn sỳn genyf dy glywed yn son am ỳru ffordd haiarn drwy erddi ffrwythîawn, " ar làn dw'r gloëw-las araf," Seren Go-mer, pan y dysgwyliwn dy glyw- ed yn dweyd fel yr Ysgot-lanc a'i gariad, " Yn araf ymrodiwn fin hwyr yn yr haf- ddỳdd," &c.. "Yr ysgrifau yn rhy hir," meddi. Mr. Argräíìydd, gan nás medraf ddysgu ì'r bachgen yma ẁneuthur fel rhyw fachgen arall, yr nwn, pan roddes ei fam glwff o fara a chaws rhy fawr iddo, a gadw- odd ddarn yn 'ei logell erbyn y tro nesaf, a fyddwch chwi, Syr, mor garedig tuag ato a rhoddi yr ysgrifau hyn yn yr hyd a fynoch, efallai y gwyddoch chwi hyd ei ddifyrwch hanesyddol yn well na myfi. Gw^ddoch chwi, Syr, a'r Golygyddion, nadwyffiyn mesur ei hyd i chwi. Digon gwir, fod pob copi yn peri gryn drafferth i mi, er hyny, ni arferaf gyfrin-ohebu yn Saesneg â çhwi:— " Dear üir,—Please to let this ysgrif to ap- pear so soon as you can in Seren Gomer, —it is rather long, but I thinh it is very good,—dont cut iL Yours, Sçç'.,. Spruce of Cv/m Gwenen. Na, gwnewch fel y mynoch, Syr; medraf aros mis neu ddau yn tìdigon tawel, heb frytheirio )lvv na rheg yn eich herbyn chwi, y Golygyddion, na'r Seren. Ond y ffordd hawddat' a fyddaij ti, 'y machgen anwyl I, blygu congl y ddalèn, pan deimli awydd am rywbeth arall, a dyfod yn mhen yr wythnos drachefn at hanes Siarls I. Prydnawn-gwaith dryghinllyd a gwlybyrog anghyffredia oedd echwydd dydd Llun,-yr 28ainoFawrth,*1625. Pryd, dranoethwedi marw ei dad, yr aeth Siarls a'i gyfaill Buck- iogham mewn cerbyd o Theobald i'r Neu- add Wen, Llundain; a phryd hefyd, yn «ghanol y cur-wlaw, y cyhoeddwyd ef yn * Cofier, yn ol yr hen gyfrif. Y gfed o Ebrìll, yn ol y oyfrif newydd.