Welsh Journals

SÉREN GOMER. Rhif. 444. MEDI, 1852. Cyf. XXXV. RHYDDID. IAYTHYR X. CAN Y PARCH. C. MICHAEL 'îTcreadur, * yn ochencidior * am ryddid gogoneddus plant Duw." Ydyw yn wir, yr hen Gymro anwyl, darllen- gar, y mae yn dda gan fy nghalon glywed nad ydwyfcyn hlino ar hanesyddiaeth. Wel, efaflai dy fòd yn dy le, pan y dywedi y gall- em fyned yn mlaen yn gyflymach ; ar yr un pryd, ystyria di y feth waith darllen, olrhain, a dewis sydd cyn y gellir cyfansoddi un o'r Uythyrau hyn. Edrych yma ar y llyfrau a'n gwasanaethant. Dyna ganoedd o hen newyddiaduron. 'f Pa werth yw hen bethau fel yna ?" meddi. Y maent, coelia di fi, yn werthfawr ryfeddol, canys ceir yn eu prif erthyglau, areithiau parliamentaidd, &c, frasder gwythienau hanesyddiaeth wedi eu gweithio gan brif ysgrifenwyr yr oes. A chy- mer di gynghor genyf fi, i ystyried pa peth ydwyt yn wneud cyn dinystrio newyddiadur. Dyna y Retiews a'r Mag. yna hefyd, llyfr- au rhagorol, yn nghyd â'r Journals, Edin- burgh, &e. . Çéir talpiau anferthol o hen haaesioa ýnddynt. Dyna Novels hanesydd- ol, megis gweithiau Syr Walter, Shakspeare, &c.; paid di.a gadael i hen wrageddos dy' ddychrynu rhag eu darllen. Dyna olrhein- '«iádau athronyddion, Gibbon, Volney, Vol- tau*e, ,yr hen Hume, Smallet, &c, gweith- wyr yn, y gwythienau brasaf ydynt, ac yr ydwyt yn ddiogel ya eu çyfeillách, ond i ti ofalu am dy safety tatnp. Dyna y ceẅri dychrynüyd yna, yr Encyclopiaid, Rees, Penny, a'r Popular,—gweilçh hir iawn eu penau ydynt hwy, y mae ganddynt rywbeth i'w ddweyd ar bob mater, canys y maent wedi olrhain llyfrgelloedd Lloegr, Ffrainc, America, Germani, &c Ond dàl di sylw,— gwaith dybrŷd yw ei holrhain nwy, canys,; efallai, pan ýjgelwi di gyda meddwl sicr o . gael dy neges, wrth ddi-ws Çyf. X., o dan yr enw 3Ẃ—«—, y cei dy gyfarwyddo i droi yn ol i Gyf. T, o dan y llytbyrenau, Ar.,—ac, efallai, wedi î ti dreulio awr yno, mai tocyn, "î-«." a gei i alw yn Nghyf. XV. o dan y hythyren Q,, yn y ^áwedd. Dyna Historìes tífEnfflanätPqpitlmr Cassel, Cabinet, Comic, Ẅ - Macaríley, &c rhaid darllen pob un, am fod rhyw wahanol oleu gan y gwahanolion. A dyna lawer o lyfrau Cymreig, megis Hanes Cymru, Hanes yr Eglwys, Drych y Prif Oesoedd, Hanes y Ffydd, &c. A liyfrau ar bynciau neiüduol, megis De Lome's Eng. Con., Blackstone, Corn, &c Wedi í ti ddarllen diwrnod neu ddau yn yr holl lyfrau yna ar unrhyw amgylchiad, rhaid iddynt aros am dro yn y meddwl, megis y drybUth o 16, ceryg calch, a mwyn yn y ffwrnéis, i ymdoddi o dan chwa myfyrdod, cyn yr ym- redant yn rhy^nog oddiar yr ysgrifell i'r papur. O, do siwr, nryfi a glywaìs dy fod yn cwyno ám nad arferwn «odi fy awdwyr, a hoff genyf fy mod wedi dy foddloni. Ac os oes bwriad genyt tí, Sioni bach, i ysgrifenu hanesyddiaeth i'r Seren, y fl'ordd i ti ydyẁ, chwilio am bob drab o hanes ar dy bwne, eu myfyrio yn dda yn dy gof, dy feddwl • (paid gofalu os colli dy gysgu am ddars o noswaith yn awr a phryd arall), ac yna, ysgrifena mor rhwydd a naturiol, os gelli, ag yr adroddi ystori y Tylwyth Têg, nèu hanes yr " Hen wraîg fach, a'r hen ŵr bach yn byw mewn potel," &c " Nid awn ni byth yn mlaen wrth glebr- ian fel hyn," meddi. Tw! Paîd a bod ÿn rhy wyllt, a weli cü, yn mlaen yr ydym ŷn myned, pwy ddydd yma, yr oeddym chwech ugain mlynedd yn ol gyda Hari Richmond, y cyntaf o'r Tudoriaìd, ac wele ni yn awr ar drothwy yr éîlfed ganrif àr bumtheg gyda Iago I. yn Lloegr, 0 linach Stnart. Ac y mae Rhyddid hefyd wedi dyfod yn mlaen •yn rhyfeddol. D*|àyddiódd ariangarydd- iaeth Hari VIL, rhwysgyddiaeth Hari VIII., mabanyddiaeth lorwertìi VI., rhagfarnydd- iaeth Mari Waedlyd (eanyarhoddodd erlid- ígaethau Mari glẁyf marwoì i drais Pabydd- ol), a gorfrydyddiaeth Bes i ddattod càd« wynau gormes, ac i helaethu ei therfynau breiniedig. A thua chan mlynedd ar dy gyfer, ond i ti edrych yn rnlaen drwy y