Welsh Journals

■■^,■_..;,,-. ;-> >;■-;:■, ■"' jí,,"' SEREN GOMER. Rhif. 439. EBRILL, 1852. Cyf. XXXV. HANES Y PARCH. RlCHáiLD JAJÄËS, JÍANTIGLO. OAN.Y PAROR W. RO.BERTS- ÇPurheíd o dudal. 102] Cyn symudiad R. James I Nantyglo yn 1815, gellir ystyried fod lluosogrwydd y plant ac anfanteision ereill, megis yn cadw ei alluoedd a'i dalentau i fesur dan y dwfr. Ond erbyn hyn yr oedd ei biant yn-enill arian gỳdag ef; ond nodwyd o'r blaen un amgylchiad o gyfyngder a gawn y» ei gyfar- fod etoi Cafodd wely Ilaith yn agos i Faes- yberllan, pan aeth i'r etholiad oedd yn Aberhonddu, lle y bu raid iddo aros am dri ar ddeg o ddyddiau, a byddai yn myned i gysgu yn fynych at ei gyfeillion yn nghy- mydogaeth Maesyberllan, lle yr arferai breg- ethu unwaith yn y mis._ Cafodd Ueithder y gwely y fath effaith arnö, cadwodd ef yn glaf iawn am dri mis ar ddeg. I wneud y peth yn fwy gofidus, bu ei fab henaf-yn gorwedd chwech o't trî mis, ar ddeg uchod. Nodasom eisioes am yntdrech a ffyddlondeb Mrs. James yn yr amgylchiad hwn. Gellir ystyried fod ei amgylchiadau wedi bod yn gysurus, ar y cyfan, ar ol yr adeg uchod. Gweithiodd fel arferol am flyn- yddoedd ar ol symud i Nantyglo. Ond yn 1824,. p herwydd ei fod yn tìeall y.^waith mor dna y« ymarferol, cafodd 'ryned ya " Feistr.Ladi" ŵc yn 1S2S,' cafodd fod yn oruchwyliwr ar_yrvnofl waith tàn- ddaearawl perthynol i Gwmni Glyn Nanty- glo {Coalbrookvak Ce.)» -yr hön swydd a ddaliwyd ganddo am ugain mlynedd, sef hyd ei farwolaeth yn 1845. Yn ei gymeriad fel goruchwyiiwr nis gallaf wneud yn weü na defnyddio y cy- northwy a gefais gan hen gyfaili i Mr. James, yn ei eiriau ef ei hun, yr hwn'yn garedig a lanwodd y cyfwng hẃn arify nghais. "Fel goruchwyiiwr, yr oedd yn cyflawnu dyledswyddau ei alwad gyda medrusrwydd, ac mewn doethineb. Pan fyddai anghydfod rhwng y meistr a'r gweithiwr, ei brif amcan oedd ymdrèchu eu dwynatenjrilyddi dangosai yr anfanteisjon 19 yr oedd y gweithiwr odditanynt gerbron f meistr, yn ddiofn ac yn ddidderbyn wyneb: a llwyddodd lawer gwaith i ddylanwadu ar feddwl y meistr i ildio,~drwy i Mr. James ei argyhoeddi, a dangos îddo y llwybr gorea i ddwyn y gwaith yn mlaen er ei les ei hun a'i gymdeithion. Felly dadleuai dros i'r gweithiwr gael lle i enill modd i fyw yn gÿsurus. Ar*y llaw arail, pan yn ym- ddyddan â'r gweithiwr, amddiffýnai hawliau ei feistr mewn modd gwrol, dwys, sobr, a theimladwy, ae nid yn gecrus a sarug.* Ond nid oedd bob amser yn Ilwyddo î uno y ddwy blaid, er cymaint oedd ei ymgais at hyny. Ni a'i clywsom ac a'i gwelsom jn goresgyn rhwystrau, ag oeddynt ar y cyntaf yn ymddangos yn anoresgynadwy. Ac yn wir nid yn aml yr oedd yn methu, oddieithr fod y pleidiau wedi myned i ryw dymherau gwyllt iawn, neu yn rby ddoeth yn eu golwg eu hunain, ac wedi eu meddianu â'r fath ystyfnigrwydd, fel na wrandawent ar saith o'r dynion doethaf yn adrodd rheswm. Dymunol iawn fyddai pe bai amryw o'r gor- uchwylwyr sydd yn arolygu y gweíthiau glô a haiarn yn efelychu Mr. James, yna gallem rôddi hèr i ddyhirod aflonydd godi terfysg un amser, ac fe sefydlid dealltwriaeth da, a gwell teimladau rhwng y meistr a'r gweith. iwr, nag sydd yn ffynu yn yr amser hwn. ** Yn y flwyddyn Ì831, dygwyddodd am- gylchiad" tra phwysig mewn cyswilt â'i or- uchwyliaeth. Yr oeMcronẁ o ddwfr an- ferthol mewn hen waith yn agos i'r tir oedd ei ddynion ef yn wéîtìiio y.pryd hyny. Er fed cyfarchwyíydd (mrwÿor) o ddysg a dygiad i fýny yno ar y pryd; ac er mai gwaith hwnw' oedd edrych ar ol pethau felly, a mesur nad elai ŷ prif dalcen yn y gwaith yn nghyfeiriad y dwfr, &c; eto, yr » Gwyddom am rai mor ffol a thrafod y rhẁ • woitlùaDtdaiiynt gyday&tìi aaragrwyddŵ»ea-ucftei a phe trafodent gwn.