Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

SEREN GOMER. Rhif. 431. AWST, 1851. Cyf. XXXIV. GWAITH PR10D0L RHESWM GYDA GOLWG AR GREFYDD. CAN D. EVANS, LLANEURWC. WrtH reswm y golygwn y gyneddf hòno o eiddo y meddwl dynol, trwy yr hon y'n galluogir i wahaniaethu gwirionedd oddìwrth gyfeiliornad, ac i dynu gwirioneddau anad- nabyddus. Ei orchwyl yw, aid rhoddi bod- oliaeth i wirionedd, oud ei ehwiUo allan lley mae yn bodoli eisoes. Nid ëfe ei hun yw safon gwirionedd, eithr tywysydd pob gosod- iad at y safon, er ei brofi pä feth ydyw. Hyn yw ei waith mewn crefydâ, yn gystal ag mewn pethau ereül. Rhai a wadant hawl rheswmi ymwneyd dim â gwirioneddau crefydd, oblegid ei fod yn tueddu i lanw y meddwl ag hunanoldeb ; a thybiant fod y Testament Newydd yn ffafriol i'r cyfryw dyb. Y dynion hyn a ddywedant wrthym ein bod yn darìlen am " ddoethineb sydd ÿn diflanu ;" ond dylent gofio mai "doethineb y byd hwn" oedd hòno—ei arferiad anweddus o " ruthro ibeth» au nis gwelodd.'' Nid gwir ddoethineb yd- oedd. Nis gall hon byth ddidanu. Ofnant yr hyn a eilw yr ysgrythyr yn ' 'ẁrthwyneb gwy- bodaeth *** gan anghofìo mai nid gmr wy- bodaeth a olygir yno, ond " gwybodaeth a gamentcir felly." Darllenant fod Duw wedi dadguddio dirgeledigaethau ei deyrnas " i rai bychain;" ondgadaweri'r ysgiythyr fynegu pa fath rai bychain mae Cristionogaeth yn ffurfio:-^"0 frodyr, na fyddwch fechgyn mewndeall; eithr mewn drygìoni byddwch blant; ond mewn deall byddwch berffaith." Pan y darllenwn hefyd am " Dduw yn dçwis ffol-bethau y byd, fel y gwaradwyddai y doethion," deallwn yr ysgrtfenydd ysbrydol- edig yn llefaru am y pethau hyny fel yr ystyrid hwynt gan y byd, ac nid fel yr oedd- ynt ynddynt eu hunain. Darfu ì Dduw, mewn gwirionedd, ddefnyddio pethau gwir ddoeth, fel y dinystriai y rhai nad oedd gan- ddynt ddim doethinebond yr enw. î'r ffol- bethau "hyn, os felly y rhaid eu galw, y mae yr angylion yn chwenychu edrych. Personau a goleddant y golygiad a, wrth- wynebir yma am reswm, a broffesant gredin- ìaeth mewn dadguddiad dwyfol yn unig oddiar arfeiiad ac esiampl. Gan eu bod wedi eu 43 haddysgu o'u mebyd yn egwyddorìon Crist- ionogaeth, nid ynt byth yn suddo i waeledd paganiaeth, a cbaled yw iddynt hwy ymos- twng i wneyd dini â gwatwargèrdd yr an- ffyddiwr ; tra, ar yr un pryd, nad yw eu holl grefydd ond nn achyddol, a'u crediniaeth mewn dadguddiad dwyfol yn cael ei ham- ddiflyn yn fwy gan draddodiadau eu tadau na chan argyhoeddiad rhesymol a safadwy. Pell fyddo oddiwrthym i ddweyd dim yn erbyn y pleidgarwch hwn î air Duw; ond eto credwn na chynwysa y derbyniad máe y Beibl yn hawlio. Y profioh o'i ddẁyfoldeb ynt o'r fath rym ac awdurdod, fel y maent yn ddiofn yn gwahodd ymchwiUad manwl a barn argyhoeddedig. HawUr y cyfryw ym.- chwiliad, fel yr unig Iwybr diogel i'r pech- adur, unig foddion cysur cryf i'r Cristion, a'r unig ffordd i iawn barchu awdwi- yr Oraclâu Bywiol. . Eithafion arall, ond llawer mwy niweidiol, yw gwneyd rheswm yn bob peth meẃn cref- ydd. Coieddwyr y dyb hon a wrthodant gymeryd eu dysgu gan Dduw, a chyfansodd- ant eu hunain yn ddysgawdwyr i Dduw. Rhaid i bawb a phob peth sefyll neu syrthio yn ol eu mympwy lygrcdig hwy. Ni chan- iatâ y rheswm hwn unrhyw ddadguddiad goruwch-naturiol, uniongyrchol, a gwyrthiol oddiwrth Dduw i ddyn, ond haera nad oes ond un dadguddiad vj/ýredinol, yr hwn a gymer le trwy fyfyrdod ar natur a rheswm dyn ei hun ; gwada ddwyfol ysbrydohaeth i'r ysgrifenwyr santaidd; haera na fwriad- wyd Cristionogaeth i ddysgu gwirioneddau ac athrawiaethau dirgelaidd, ond yn unig i gadarnhau dysgeidiaeth grefyddol rheswm; a sicrha na all, ac na ddylai, dyn dderbyn unrhyw athrawiaeth fel gwirionedd, yr hon nis gellir ei chydnabod a'i phrofi gan reswm.* Ond tra y mae un blaid fel hyn yn rhoddi rhy fach, a'r liall yn rhoddi gormod, owaith i'w rheswm gyda golwg ar grefydd, y mae » Gwel y " British Ouartwrly B*view" «a Mtí 1, 1851. Article, Germa* Proteẃmism.