Welsh Journals

SEREN GOMER. Rhif. 404.] MAI, 1849. [Cyf. XXXII. EPISCOPALIAETH: EI CHYSSYLLTIAD A'R WLADWRIAETH YN NIWEIDIOL I'R GYF- UNDRAETH EI HUN. ■ LLYTIIYR III. Un o'r llwybrau mwj-af effeithiol i'n galìuogi i farnu unrhyw beth, yw olrhain natur yr effeithiau a gyn- nyrcha ; o herwydd y tnae y ffrwd yr un natur à'r ffynnon o ba un y tardda, ac y mae delw yr achos yn ganfyddadwy ar yr effaith. Yn achlysurol, canfyddir dynion drwg yn cyflawni gweithredoedd rhinweddol, ac effeithiau dymunol yn dygwydd mewn cyssylltiad â cliyfundraethau cyfeiliornus ; ond nid am fod y dyn yn ddrwg y gwna yrhyn sydd dda, ac nid eífeithiau natur- iol cyfundraeth ddrwg yw yr ychydig les a ddeillia oddiwrthi ; eithriadau neiilduol ydynt i'r cymmeriad cyffredin. Nid rhy w ddygwyddiad unigol y w y safon i farnu ansawdd peth, ond ci duedd naturiol a'i weithrediadau cyffredinol. Mae crefyddau gwladol yri fanteisiol i fil- oedd, ar wahanol olygiadau ; ond nid y w yr holl fan- teision cyssylltiedig à hwy, ddimmewn cymhariaeth i'r trais a'ranonestrwydd a achosant. Effeithia y grefydd wìadol yn hynod o annymunol ar y wlad ; mae yli fath o Achan ysbrydol yn ein Senedd, ac y mae yn rhaid ei labyddio cyn claddu trais a gormes ; a dvmayranghen- fil sydd yn Uyffetheirio traed Ymneülduaeth ; ac íei Goliath y Philistiaid, gwaradwydda ei bj-ddinoedd : ond nid yw ei dylanwad melldigedig yn gyfj-ncedig i'r wlad ac i Ymneilldnaeth, eithr y mae y briodas an- naturiol rhyngddi a'r llywodraeth yn a«ig.-u yn ei clirochan ei hunan, yn Achan yn ei gwersyll, ac yn ddarfodedigaeth yn ei chyfansoddiad ; cloddia bwll i arall, a syrthia iddo ei hun. Gẁyr y rhan f'wjaf i'r Eglwys fod yn anymddibynol ar un wladwriaeth hyd amser Cystenyn Fawr ; y pryd hj'ny, yr oedd ei gwisg yn lân a'i hartau yn loyw,—ei baniar yn uchel a'i chân yn beraidd ;—o'i blaen yr oedd uffern yn crynu a diaflaid yn ffei,—ei gelynion a waeddent, " Nid oes swyn yn «byn Jacob, na dewiniaeth yn erbyn Israel." Yn y bedwaredd ganrif, aeth i gysgu ar liniau byd- °lrwydd, ac yn y cj'flwr hwnw j-madawodd ei nerth,— yspeiliwyd hi o'i gogoniant a gwisgoedd ei santeidd- rwydd. Yn y cyfnod hwn, priododd Cystenyn hi â'r Senedd ; priodwyd goleuni a thywyllwch,—bywyd ac aTlgen,—Crist a Bélial, y pryd hwn. Oni buasai y wiodas anghyfreithlawn hon, ni fuasai y basdardd Ang- 17 hrist yn cael ei genedlu,—ni liwiasìd afonydd à gwaed merthyron,—ni chawsai llawer o grogbrenau eu codi, na thânau Smithfield eu cynneu; maemiloedd yn wyîo mewn gwaeau, wrth gofio am dani ! I Ni cheisir gan neb gredu ein gosodiad, os na allwn brofi ei wirionedd. Gwynfyd pe celem ni gymmaint o degwch ar ddwj'law gwŷr y Degwm a'r Dreth Eglwys ! Yr j-dys wedi clywed yn barod beth yw yr undeb sydd rhwng crefydd a'r wladwriaeth,—fod Victoria yn ben,—fod credöau a mympwyau dj-nion Uygredig i gael eu cymmeryd j-n rheolau ffydd ac ymarferiad, yn hyt- rach nâ'r "gaira'r dj-stiolaeth,"—"y gwirionedd fel y mae yn yr Iesu ;" o ganlj-niad, gan Brif Weinidog y Senedd, yn benaf, fel gwas i\v Mawrhj-di, sef pen yr Eglwys, y mae hawl i ddewis Archesgobion, Esgobion, &c. i arolygu amgylchiadau yr Eglwys. Os yw talent- au, gwj-bodaeth, a gwir dduwioldeb yn anghenrheidiol i weinidogion y gwahanol eglwysi, diau eu bod yn han- fodol i'r hwn a'u meistrola,—(ni chredwu fody swydd- au hyn yn ysgrythyrol, ond caniatâwn eu bod er mwyn dadl;)—dylai ddweyd, fel Paul, " Byddwch ddilyn- wyr i mi." Ac os dyîai Esgobion fod yn dduwiol, tyb- ied na ddylai y rh.ii sj-dd yn eu dewis fod yn ofni Duw, cyn y gallont wybod pwy a pha fodd i ethol yn deilwng o urddasolrwydd y swydd ? Pan fyddo dynion talentawg, ond amddifad o ofn Duw, megys Argl. Liverpool, a Pitt, yn Brif Weinidog- ion y deyrnas, nid yw yn debygoly dewisant hwyddyn tebj'g mewn barn a bywyd i lesu, argyfrifú dduwiol- deb ; o herwydd dyweda Crist fod y " bvd yn caru yr eiddo," a dyweda Paul " nad yw j dyn anianol yn derbyn y pethau sydd o Ysbryd Duw, oblegid ffolineb ydyntganddo." Os yw barn Crist ac eiJdo Paul yn deilwng o sylw, y canlyniad yw, fod Prhne Miuister annuwiol yn hollol anaddas i ddewis " gweinidog da i Iesu Grist." Yn ol y Testament Newydd, " Ar- glwydd y cynauaf' sydd i "anfon gweithwyr allan;" ond j'n ol trefn yr Eglwys Sefydledig, rhieni plant a seneddwyr sydd i wneyd hyny. Onid yw yn rhesymol credu y gwna dyn difater am grefj-dd ddewis rhyw un cyffelyb i fod yn Esgob, ar gyfrif rhyw bethau an- mberthynasol i grcfydd ? " Adar o'r unlliw a hedant