Welsh Journals

SEREN GOMER. Rhif. 403.] EBRILL, 1849. [Cyf. XXXIL CYSSYLLTIAD YR EGLWYS A'R WLADWRIAETH. LLYTHYR II. Mae ýr arddangosiadau a roddir i ni o'r cyssylltiad sydd rhwng yr Eglwys a'r Wladwriaetb, gan rai o'i bleidwyr, yn wahanol, ac hyd y nod yn wrthwynebol weithiau, yr èyn a'n harwcinia i feddwl ei fod, naìll ai ytt aìiiddifa'd o whionedd yn sylfaen iddo ac yn ddef- njtld ci gyfansoddiad, neu nad yw ei bleidwyr yndeall ei wirionedd, neu ynteu os yn ei ddeall, nad ydynt yn cymmeryd eu harwain ganddo, ac yn ddigon gonest i'w nrddel; oblegid un yw gwirionedd, ac mor bell ag deallir ef, ac yr ymostyngir iddo, arweinia ei holì ddeil- iaid i'fod yn un. Er mwj'n dangos yr amrywiaeth sydd yn y tybiau a broffesir am yr undeb dan sylw, a rhoddi gwell mantais i'r darllenydd fFurfio syniaeth gywir am dano, rhoddwn grynodeb o rai o'r príf fodd- au ag y darlunir ef gan ei amddiffynwyr. Un o'i moddau hyn a gymmera y ffurf-Iywodraeth Ilebreig yn gynllnn i'w efelychu, gan arddangos yr Eg- Iwys a'r Wladwriaeth, gyda g^ìwg ar y personau a'u cyfansoddant, fel un gymdeithas danjwahanol ymddang- osiadau, yn meddiannu gwabanol .briodoliaethau a pherthynasau, yn cyflawni gwahanol swyddau, ac yn derbyn oddiwrth hyn y gwahanol gj*mmeriadau o Eg- Iwys a Gwladwriaeth. Y mae pawb a berthynant fel deiliaid i"r Wladwriaetb, yn perthyn hefj'd fel aelodau i'r Eglwys ; fel mai y Wladwriaeth, wrth ei hystyried yn ei pherthynas â phetbau crefyddol, yw yr Eglwys, ac mai yr Eglwys, wrth ei hystyried yn ei pherthj*nas íì. phethau gwladwriacthol, yw y Wladwriaeth. Y Frenines yw pen cyffredinol y gymdeithas hon dan ei gwahanol gymmeriadau ; hyny y w, pen y Wladwriaeth a phen yr Eglwys ; r.eu ben y genedl yn cael ei golj'gu yn wladwriaetbol ac eglwysig. Mae y cymmeriadau o Frenines a Phen, y rhai a ddynodant yr awdurdod uehaf, yn cyfateb i wahanol gymmeriadau y gymdeithas n Iywyddir gan yr awdurdod hòno ; Brenines yn ei chymmeriad a'i pherthynas wladwriaethol, a Phen yn ei chymmeriad a'i pherthynas eglwysig neu grefyddol. Yn ol y gyfundraeth hon, y mae pob un, trwy ei ened- igaeth mewn gwlad Gristion'ogol, yn cael ei gymhwyso i gael aelodiaetb eglwysig; ac mor fuan ag y mae yn gyfleus wedi hyny, y mae, neu, o leiaf, fe ddj-lai gael ei dderbyn i'r Eglwys, trwy yr hj*n y mae yn dyfod " yn aelod o Grist, yn blentyn i Dduw, acyn etifedd teyrnas nefoedd." Rhoddwyd i ni yn ddiweddararddangosiad o egwyddor y gyfundraeth hon, yn sel a difrifoldebam- ryw o gyfeillion mwyaf gweithgar yr Eglwys Sefyd- 13 ledig dros yr hj*n a alwant estyniad yr ÈglwyS, (Church extcnsion.) Mewn trefn i brofi yr anghen- rheidrwydd am gael ychwaneg o eglwysi, cymmerasant rif pobliad amryw o'r mànau mwj*af poblogaidd j*n y deyrnas, a rhifj*r eglwysi ag oedd yn y manau byny, j*nghj*dâ'r niferagj-nnwysaipob eglwys ; ynatynasant y nifera gynnwysai yrholl eglwysi oddiwrth rifyrhoîl bobliad, a haerent y dylasai y lly wodraeth adeiladu eg- Iwj*si newyddion, j*n cynnwj'g digon o le i'r nifer ag oedd yn weddill o'r pobliad. Ni chymmerodd y boneddigion hyn un sylw o'r Ymneillduwyr na'u capelau, ac yr oeddynt yn peidio gwnej*d hyny yn fwriadol, gan am- ddiffyn eu hj*mddj*giad ar yr egwyddor fod yr Eglwys Genedledig yn edrj-ch ar j*r holl genedl yn eiddo iddi, j*n aelodau o boni, ac yn rhai y mae yn rhaid idci ddarparu lleoedd a moddion crefyddol ar eu cyfer. Yn j* Scotlish Congregational Magazine am Ragfyr diwedd- af, cawn erthygl oddiwrth y Golj'gydd, yn yr hwn y cj*mmera j*n ganiatâol fod gwirionedd egwj*ddor y gyf- undraeth dan sj*lw mor eglur, fel y teimladuedd i ddir mygu deall y rhai nad ydynt yn ei ganfod felly. Wrth gyfeirio at olj*giadau yr Ymneillduwyr ar yr Eglwys a'r Wladwriaeth, dyweda eu bod j*n ymddangos iddo ef yn debj-g i hyn:—" Fod tej-rnas Crist, neu ei Eglwys, yn un lywodraeth, yn cael ei llywyddu gan ei chyfreithiau ei hunan, ac yn cael ei rheoleiddio gan ei phenadur|ei hunan ; a bodyramherodraeth Brydeiniaidd ynllywodraeth arall, yn cael ei Ily wj*ddn a'i rheoleiddio hefyd gan gyfreithiau a phenadur o'i heiddo ei hun. Y mae y ddwy hyn j*n hollol wahanol y naill oddiwrth jr llall, yn gymmaint felly ag yw Ffrainc oddiwrth Pryd- ain ; am y rheswm hwn y mae yn weitlired o draws- feddiant i Iywodraethwyr yr olaf osod cyfreithiau i'r gyntaf, yr hyn y dylai pob Cristion ei wrthwj-nebu hyd yr eithaf. Y cyfryw (medda y Golj-gydd) a gymmerwn yw eu meddwl ; ac i ni, y rhai nad ydym wedi ein cj*nnysgaethu â galluoedd dychymmyg, ond j*n rhwym- edig i edrych arbethau dan eu hj*mddangosiadau mwy- af llythyrenol, nid ymddengj-s hj*n oll nemawr gweîl nâ gwastraff areithyddol, yr hyn a alwa Albanydd sobr-fedd wl, »oŵe." Pa mor amddifad bj'nag o alluoedd dychymmygol y myn amddiffynwyr y gyfitndŵeth hon i ni eu hystyried, a pha mor llythj-renol bynag y proffes- ant edrj*ch ar bethan, ymddengj-s i ni eu bod yn ddyl- edus am eu sj-niadaeth i ddychymmyg, ac i ddiffyg ed- rj-ch ar bethau yn llythyrenol;' a'i fod yn annbegwch