Welsh Journals

SERJEtf ŴOISR. Rhif. 274.] GORPHENAF, 1838. [Cyf.XXI. COFIANT MR. GRTFFITH HUGHES, DIWEDDAR FYFYRIWR YN ATHROFAHACKNEY, LI.TTNI>AXN. Tttenjỳíii; tv oXiýu im'hrifu <tí y$ovov pciKçov;. Açícrry yccg r,v kvçhj yỳuft*1 eiwtw' íia ,, <iwro stricíy<rtv.-*-Sap. IV. 13. 14. -----------------------1------- " Sed omnes una inonet no^, *' . . '. Et calcanda Semel yia.leti." . . Hor. Lib. I. 28. ' • « * It/TAE Cofiant dynion a ragorynt, IfJL naill ai.mewn gwroldeb, gwy- bodaeth, dysg, neu gywreinrwydd, yn ddospartb o hanesiaeth ag ý sydd, yn yyffredinol, yn peri difyrwch, weithiau addysg, ae yn aml adeiladaeth i'r dar- llenydd; oblegid y mae esiampl yn addysg fywiol, yn ngoleuni yr hon yr amlwg-welir rhinweddau a cholliadau y bywyd dynol. A phan y mae drwg a da, gwirionedd a chyfriliornad, rhin- wedd a bai, yn cael eu gosod o'n blaeu, y mae rheswm, cydwybod, ac ysgrylh- yr yn galw arnom i ddewis y da ac ym- wrthod à'r drwg. Ac os yw gwrol or- chestion rhyfelwyr, clodfawr gynllun- iau gwladeiddwyr, a mawrion antur- iaethau tir a mor-deithwyr, yn werth eu cotTadwriaethu ; llawer mwy y teil- ynga enwau rhyfelwyr y groes, amcan- ion gweinyddwyr y saint, a theithwyr tir Immanuel, gael eu bytholi; fel y gallo eu holynwyr, wrth deithio yr an- ial, eu hefelychu yn eu rhinweddau, a'u dysclaer rasau, y rhai a addurnent eu bywydau defnyddiol. Fel creadur- iaid rhesymol a chymdeitbasol, y mae yn naturiol genym fawrbau cofifadwr- iaeth ein hanwyl gyfeillion, yn enwedig y rliai hyuy ag oeddy nt yn eu bywydau vn addurni gymdeithas, yn anrbydedd yn y wlad, ac yn dystion by wiol o wir- ionedd y Grelydd Gristionogol. Pan ystyjiom eu . cymmeriadau difrychau, e» gwroldeb glewaidd dros y gwirion- edd, eu diflin lafur i wneutbur daioni, eu goddefgarwcb dan y croésau, eu tawel ymorphwysiad ar eu Tad nefol, 2& ynghyd â'u dedwydd ymadawiad o'r byd hwn i'r trigfanáu dedwydd'; bydd- wn yn teiihlo awydd am fod yn debyg iddynt, a dweyd fely dywedai Balaam gýnt, " Marw a wnelwyf o farwoìaetb yr uniáwrn, a boed fy iiiẃedd fel yr eiddo yntau.'' Mae yn wir nachafodíf gwrtliddrych y Cofiant hwn ond oes fer ar y Hawr; ni bu ei amser ar clvwareu-fwrdd gweitbrédiad ond fel íarth'yn ÿmddan- gos, ac wedi h'yriy disymmwth ddif- lann ; ac er iddo dreulio rha'n fawro'r amser abenodid iddo gau Ragluníaeth i fod yma ar y llawr, mewn diwyd a dwys fyfyrdodaeth, er mwỳn addasu ei hun i droi mewn cylch cyhoeddus a defnyddiol yn ei fywyd, yr hyn ni chaniatâwyd iddo gan dd'oeth raglun- iaeth Naf; etto, megys yr edrychai y llysieuydd medrus gyda hyfrydwch a phleser neillduol ar y blodeuyn, pan heb gwbl ymddattod o'r bywullyn, (ẁíff/,) pan y dychymmygai, wrth ei wedd siriol, am ei lun á'i faintioli pan y cyrhaeddai oedran addfedrwydd ; er efallai na thyfai byth i'w faintioli, i ddadblygu ei lun prydfertb; arddangos ei liw hardd, ac i wasgaru ei berarogl- au hyfrydlon ; fclly, meddyliwyf fod llawero betbau yn hanes gwrthddrych y byr-gofiant hwn ag sydd yn deilwng o sylw ei or-oesolion. Mr. G. Hughes ydoedd fab Anne ac Hugh Hughes, y Cefn-uchaf, Llan- ddeinioien, swydd Gaerynarfon. Gan- wyd ef yn y lle hwnw ar y 6ed dydd o Ebrjll, 1810, y man y mae ei dad a'i